Batuhan SARICAN
Atlantik’in 3.800 metre derinliğinde bulunan Titanik kalıntılarına, kişi başı 250.000 dolar karşılığında “turistik keşif seferi” düzenleyen OceanGate firmasının küçük denizaltı aracı Titan, içindeki beş kişiyle, parçalandı, gemiden geride kalan enkaz çıkartıldı ve tabii herkes öldü. Gemide bulunanlar: OceanGate’in CEO’su Stockton Rush gemiye pilotluk yapıyordu. Dört yolcu, İngiliz işadamı ve kaşif Hamish Harding; İngiliz-Pakistanlı işadamı Shahzada Dawood ve genç oğlu Suleman ve Fransız denizcilik uzmanı Paul-Henri Nargeolet…
Çıkartılan ve incelenecek olan enkazın Titan’a tam olarak ne olduğu hakkında hayati bilgiler verebilecek. Denizaltının felaketi anlamak için merkezi bir veri kaydediciye sahip olduğu sanılmıyor, ancak, verilerin sabit diskler, sonar görüntüleri ve hatta muhtemelen kameralar gibi farklı kaynaklara kaydedildiği belirtiliyor. Denizaltının patlamasıyla ilgili ilk hazırlıkları bitirdiklerini ve Polar Prince’in geminin köprüsünden gelen sesleri içeren veri kayıt cihazının analiz için Ottawa’daki laboratuvarında olduğunu belirtti yetkililer.
Titan’ın özellikleri ve facia
Titan gibi küçük denizaltı araçları, askeri denizaltılara benzer bir şekilde ama çok daha sınırlı bir menzil içinde hareket ediyor. Genellikle gemi enkazlarını aramak ve su altı ortamlarını belgelemek de dahil olmak üzere araştırma ve keşif amaçlarıyla kullanılıyor. Denizaltılardan farklı olarak, genellikle yolcuların dışarıya bakmasına izin veren bir görüş penceresine ve etrafında daha geniş bir görüş sağlayan dış kameralara sahipler.
OceanGate’e göre Titan, “Saha araştırması ve incelemesi, veri toplama, film ve medya üretimi ile donanım ve yazılımların derin deniz testleri için” kullanılıyordu. Yaklaşık 6,7 metre uzunluğunda ve saatte 5,5 kilometre hıza sahipti, derinlik menzili ise 4.000 metreydi. Titanik kalıntılarının bulunduğu derinlik olan 3.800 metrede, dünya yüzeyinde alışık olduğumuz atmosferikbasınçtan yaklaşık 380 kat daha büyük basınçlar söz konusu.
Titan’ın karbon fiber gövdesi, derin deniz basınçlarına dayanabilen bir malzeme olan kompozit titanyumdan yapılmış iki kubbeyi birbirine bağlıyor. Denizaltı, ucunda sonar sinyali almak için bir cihaz (transponder) ve yüzeydeki gemide bulunan bir alıcı-verici aracılığıyla yüzeyle iletişim kuruyordu. Bu bağlantı, su altı konum belirlemenin yanı sıra kısa metinsel mesajların yüzey gemisine gönderilmesini sağlıyor.
Bu özelliklerinin yanında Titan, bataryayla çalışan bir deniz taşıtı. Yüzey aracıyla tüm bağlantısını kaybettiği göz önüne alındığında, bir elektrik kesintisi yaşamış olabileceği de düşünülüyor. Bu tip araçlarda acil durum ve yaşam destek ekipmanını korumak için bir acil durum yedek güç kaynağı (batarya) olması bekleniyor. Ancak kayıp denizaltında herhangi bir yedek güç kaynağı olup olmadığı henüz net değil.
Olası senaryo
Titan parçalanmış bulunduğuna göre basınç muhafazasında bir arızaya maruz kalmış olabilir. Titan’ın kompozit gövdesi yoğun derin deniz basınçlarına dayanacak şekilde yapıldığı iddia edilse de şekli veya yapısındaki herhangi bir kusur, bütünlüğünü tehlikeye atar; bu da patlama riski anlamına geliyor; saniyeler içinde acı çekmeden yaşanan bir ölüm…
Çoğu su altı araştırmaları ve açık denizdeki endüstriyel çalışmalar, “insansız” ve robotik araçlar kullanılarak yürütülüyor. Bilim çevrelerinde “insanlı” sualtı araçları hakkında devam eden tartışma var. Fakat Titan özelinde başka tartışmalar da var: OceanGate şirketi “Titan’ın güvenliğiyle ilgili endişelerini dile getiren” çalışanı David Lochridge’i 2018”de kovmuş. Lochridge, Titan’ın “denize elverişliliği” konusunda Ocean-Gate’le aynı fikirde değildi; OceanGate’in, “tahribatsız test yapılmadan dalış yapılması” kararına itiraz etmişti.
Yine 2018’de Deniz Teknolojileri Topluluğu İnsanlı Sualtı Araçları Komitesi tarafından OceanGate’e gönderilen ve 38 uzmanın imzasını taşıyan bir yazıda ise bu denizaltının güvenliğine ilişkin çekinceler dile getirilmişti: “OceanGate tarafından benimsenen deneysel yaklaşım, sektördeki herkes için ciddi sonuçları olabilecek olumsuz sonuçlara, mesela küçük bir felakete yol açabilir.” Ve o olasılık gerçekleşti!
Küçük denizaltıların elverişliliği
“Titan için tüm adımlarda denize elverişlilik söz konusu olsa bile,” diyor uzmanlar, “derin denizde hareket eden denizaltılar, riskli bir ortamda çalışıyor ve işler bir anda ters gidebilir.” Basınç direnci konusunda da gövdedeki herhangi bir kusurun, ani patlamaya neden olabileceğini ekliyor.
Titan’ın gövdedeki gerinim ölçerlerle olası problemleri gerçekten ölçüp ölçmediği veya (Lochridge’in uyardığı gibi) insanları olası sorunlar hakkında uyaran bir gerçek zamanlı analizler yapıp yapmadığı belli değil. Basınç sorunları için arıza modlarının analiz edilip edilmediği, “tahribatsız test” yapılıp yapılmadığı ve bunların stres ölçerlerle derinliklerde “ilk olarak insansız” olarak yapılıp yapılmadığı da bilinmiyor.
Kaynak: HBT