Dish Network adlı Amerikan uydu şirketi, uzayda bıraktığı çöp nedeniyle ceza verilen ilk şirket oldu.
Şirket, eskiyen uydularını uzayda yanlış yerde bıraktığı için Amerikan telekomünikasyon düzenleyici kurumu Federal İletişim Komisyonu (FCC) tarafından 150 bin dolar para cezasına çarptırıldı.
Euronews‘e konuşan Komisyon’un İcra Bürosu Başkanı Loyaal Egal, uzay çöpü konusunda bir dönüm noktası olan cezanın komisyonun hayati önem taşıyan uzay atığı kurallarını uygulamak için güçlü bir yaptırım yetkisine ve kabiliyetine sahip olduğunu açıkça ortaya koyduğunu vurguladı.
Komisyondan yapılan açıklamaya göre Dish’e 2002 yılından bu yana 122 kilometre irtifada yörüngede bulunan EchoStar-7 adlı uydunun ‘yörüngeden düzgün bir şekilde çıkarılmaması’ nedeniyle ceza kesildi.
Şirket, komisyonla vardığı anlaşmaya göre uyduyu operasyonel yörüngeden çıkararak yaklaşık 300 kilometre uzağa taşımayı taahhüt etmişti. Ancak Şubat 2023’te uydunun manevrayı tamamlayacak yakıtının kalmadığı fark edildi. Böylece uydu, gitmesi gereken yere 122 km kala, tehlike oluşturulan bir yerde kapandı. Bu da FCC’nin uzay enkazı kurallarına aykırıydı.
Milyonlarca atık yörüngede
Uzay çöpleri, Dünya’nın etrafında yörüngede olan ancak artık kullanılmayan ve çarpışma riski taşıyan teknoloji parçalarından oluşuyor. Dünya yörüngesine 1967’den bu yana 10 binden fazla uydunun fırlatıldığı tahmin edilirken, söz konusu uyduların yarısından fazlası şu anda kullanım dışında.
NASA’ya göre, uzunluğu 10 santimetreyi aşan 25 binden fazla uzay çöpü var. Avrupa Uzay Ajansı’na göre de (ESA) göre yörüngede boyutu 10 cm’den büyük 36 bin 500 adet, 1 cm ve 10 cm arasında 1 milyon adet, 1 mm ve 1 cm arasında ise 130 milyon adet uzay enkazı bulunuyor.
Bu atıklar, uzay araçları ve astronotlar için potansiyel bir tehlike oluşturuyor.
NASA Başkanı Bill Nelson, geçtiğimiz temmuz ayında yaptığı açıklamada, uzay çöplerinin “büyük bir sorun” olduğunu belirtmiş, “Saatte 17 bin 500 mil olan yörünge hızıyla yanlış yöne gelen bir boya parçası bile, uzay yürüyüşü yapan bir astronota çarpabilir. Bu ölümcül olabilir” demişti.
Aralık 2022’de Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) kenetlenen bir Soyuz MS-22 kapsülü küçük bir göktaşının çarpması sonucu hasar görmüştü.
2022 yılının başlarında da bir Çin uydusunu bir önceki yıl imha edilen bir Rus uydusunun enkazı sıyırmıştı.
BM’ye göre yörüngedeki 14 bin uydunun yaklaşık yüzde 35’i son üç yılda fırlatıldı ve önümüzdeki on yıl içinde 100 bin uydunun daha fırlatılması bekleniyor.