Moritanya’daki Nouadhibou Limanı, çürümeye terk edilmiş 300’den fazla gemiyle dünyanın en büyük gemi mezarlığına ev sahipliği yapıyor. Çevresel riskler ve toksik sızıntılar limanın geleceğini tehdit ederken, bu dev enkazlar deniz yaşamına beklenmedik bir katkı sunuyor. İşte Nouadhibou’nun gemi mezarlığı hakkında merak edilenler…
Yaşlanan gemiler, 25 yılı geride bıraktıklarında güvenlik açısından yetersiz kabul ediliyor. Bu gemiler için son durak genellikle geri dönüştürülme ya da kaderine terk edilme oluyor. Ancak, 2008’deki küresel ekonomik kriz sonrası artan geri dönüşüm faaliyetleri, 2024 itibarıyla duraklamış durumda. 2024’ün ilk çeyreğinde yalnızca 2 milyon ton gemi geri dönüştürüldü; bu son 20 yılın en düşük rakamı olarak kaydedildi.
Nouadhibou Limanı: 300 gemilik en büyük gemi mezarlığı
Bugün Nouadhibou Limanı, çürümeye bırakılmış 300’den fazla gemiyle dünyanın en büyük gemi mezarlığı konumunda. Moritanya’nın sınırlı altyapısı ve geri dönüşüm kapasitesi nedeniyle limana terk edilen dev ticari gemiler, tankerler ve balıkçı tekneleri kıyıda paslanmaya bırakıldı. Bu gemiler çevreye ve deniz yaşamına ciddi zararlar verirken, aynı zamanda balık popülasyonunu artırarak bölgenin balıkçılık endüstrisine katkı sağlıyor.
Tehlikeli maddeler sebebiyle çevre risk altında
Gemilerin terk edilmesinin en büyük tehlikelerinden biri, 2011’den önce inşa edilen gemilerde yaygın olarak kullanılan asbest. Ortalama bir gemi, 7 tona kadar asbest içerebiliyor ve bu kimyasal geri dönüşüm sürecinde ciddi sağlık risklerine yol açıyor. Moritanya’nın Nouadhibou Limanı’nda sızan toksik yağlar ve boyalar çevreyi tehdit ederken, denize yayılan kimyasallar uzun vadede deniz yaşamını riske atıyor.
Her Yıl 700'e yakın gemi hurdalığa çıkıyor
Dünya genelinde 90 binden fazla gemi faaliyet gösteriyor ve her yıl 700’e yakını son yolculuğunu hurda alanlarına yapıyor. Ortalama bir gemi ömrünü tamamladığında, ekonomik katkı sağlamak adına geri dönüşüme yönlendiriliyor. Ancak asbest gibi zararlı kimyasallar içeren gemiler geri dönüştürülemiyor ve bu tür gemiler kıyılarda terk edilmek zorunda kalıyor. Gemi söküm sektöründe işçilerin sağlığı için büyük risk taşıyan bu süreç, aynı zamanda oldukça kirletici bir endüstri olarak dikkat çekiyor.
Türkiye, Akdeniz’in gemi geri dönüşüm merkezi
Dünya gemi geri dönüşüm pazarında Türkiye, İzmir Aliağa’daki 22 geri dönüşüm tesisiyle Akdeniz bölgesinde ön plana çıkıyor. 2021’in ilk yarısında 60 hurda geminin geri dönüşümüyle 157 milyon dolarlık ekonomik katkı sağlanırken, Türkiye 2021 yılı verilerine göre yüzde 98 pazar payına sahip Bangladeş, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerden sonra 4. sırada yer aldı.
Terk edilen gemi mezarları: Turizm ve deniz yaşamı i̇çin bir fırsat mı?
Nouadhibou’da terk edilen gemiler çevresel bir tehdit oluşturmakla birlikte, doğal resifler oluşturarak su altı yaşamına katkı sağlıyor. Çürüyen gemiler çevre için risk teşkil etse de, bu durum balık popülasyonunu artırarak bölgenin balıkçılık sektörüne yarar sağlıyor. Bazı çevreciler ise gemi mezarlığının turizm açısından potansiyel taşıdığını savunuyor ve bölgenin görsel zenginlik sunduğunu ifade ediyor.
Nouadhibou'nun i̇lk gemisi: Fransız kruvazörü Chasseloup-Laubat
Nouadhibou Limanı’nın ilk terk edilen gemisi, 1914’te I. Dünya Savaşı’nda Fransız Donanması tarafından kullanılan Chasseloup-Laubat kruvazörüydü. Bu terk edilme süreci 1980’lere kadar devam etti ve liman, dev ticari gemilerden balıkçı teknelerine kadar yüzlerce gemiyi ağırlayan devasa bir mezarlığa dönüştü. En dikkat çeken enkazlardan biri de 117 metre uzunluğundaki United Malika isimli soğutmalı balıkçı gemisi.
Bugün Nouadhibou, hem çevresel sorunlar hem de görsel zenginlikleriyle dünyanın en büyük gemi mezarlığı olarak ilgi çekmeye devam ediyor.