Bu yıl şubat ayında Kuzey Kutbu’nda yaşanan sıcaklık artışları yılın deniz buzunun çok yoğun olması gereken kış sonuna denk geldi.
Ancak verilere baktığımızda, durumun pek de öyle olmadığını görüyoruz. Deniz buzu miktarı şubat ayı için kaydedilen en düşük ikinci seviyeye geriledi. Ve haritada kırmızıyla gösterilen alanlarda, Batı Sibirya ve Svalbard çevresinde deniz buzu konsantrasyonu ortalamadan daha düşüktü.
Peki Arktik Okyanusu’ndaki bu değişim tam olarak nasıl görünüyor? Daha fazlasını öğrenmek için Kuzey Kutup Dairesi'nin içinde yer alan Tromso'daki Norveç Kutup Enstitüsü'ni ziyaret ettik.
Hava sıfırın altında 12 derece ve Tromso’da zaman donmuş gibi görünüyor. Ancak bu bölge hızla değişiyor. Kuzey Kutbu küresel ortalamadan 3, 4 kat daha hızlı ısınıyor.
Norveç Kutup Enstitüsü'nde deniz buzu bilimcisi Mats Granskog buna kendi gözleriyle tanıklık ettiğini söylüyor: "Bundan belki de 20 yıl önce oraya gittiğimde, ağır ve kalın çok fazla buz kütlesi vardı. Günümüzdeyse bazı seneler üzerinde çalışacak bir buz parçası, bir buz kütlesi bulmakta zorlanıyoruz. Durum, geçtiğimiz on yıllar içinde dramatik bir şekilde değişti."
Bilim insanları her yıl Grönland'ın kuzey doğusuna yelken açarak Kuzey Kutbu'na giden yolda örnekler topluyor ve daha sonra bunları incelemek üzere Tromso'ya getiriyor.
Buz kalınlıkları giderek azalıyor
Her buz çekirdeği Kuzey Kutbu’nun örneklendiği dönemdeki anlık bir görüntüsünü temsil ediyor.
Granskog, geçtiğimiz temmuz ayı sonlarında Kuzey Kutbu'ndan alınan bir örneği göstererek, "Kuzey Kutbu’nda geçtiğimiz yaz yaklaşık bir buçuk metre kalınlığında deniz buzu vardı. Bu atmosferle okyanus arasında oldukça ince bir katman. 20 yıl önce genellikle 3 metre civarında buzumuz olurdu." diyor.
Buzbilimci Dimitry Divine enstitüdeki bir laboratuvarda buzun nasıl oluştuğunu inceliyor. Gördüğü temel değişikliklerin buzun yaşı ve kalınlığıyla ilgili olduğunu söylüyor: "Buz giderek inceliyor. Yazın erimeye karşı dayanamayacak. Bu aynı zamanda buzun genel yaşını da etkiliyor. Şu an Kuzey Kutbu buzlarının çoğu ilk yılındaki buz formlarından oluşuyor. 20, 30 yıl önce Orta Kuzey Kutup Denizi’nde hakim olan daha eski buz türleri neredeyse yok oldular."
Kuzey Kutbu’ndaki ısınma kısmen geribesleme döngüleri olarak bilinen durumdan kaynaklanıyor. Açık deniz suyunun buzdan daha koyu renkte olması ve bu yüzden daha hızlı ısınarak erimeyi hızlandırması, bunun bir örneği.
Granskog'a göre hâlâ bu kutup bölgesi hakkında bilmediğimiz çok şey var: "Deniz buzu atmosfere ve aşağıdaki okyanusa bağımlıdır. Bu anlaşılması çok karmaşık bir sistem. Sanırım asıl soru, Kuzey Kutbu’nun gelecekte nasıl görüneceği. Ve bence bu zor bir soru çünkü bugün bile nasıl işlediğini tam olarak anlayabilmiş değiliz."
Kopernicus İklim Değişikliği Servisi’nden son verilere göre, 2023 Şubat ayı küresel olarak kaydedilen en sıcak beşinci şubat ayıydı.
Sıcaklıklar 1991-2020 ortalamasının 0.3 santigrat derece üzerindeydi.
Dünya genelinde sıcaklık anormalliklerini gösteren haritaya baktığımızda, göze çarpan birkaç özellik görüyoruz.
Geçtiğimiz ay Kanada’nın kuzeyinde ve Amerika Birleşik Devletleri’nin batısındaki bazı bölgelerde sıcaklıklar ortalamanın birkaç derece altındaydı.
Avrupa’da geçtiğimiz şubat ayı genel olarak daha sıcaktı. Sıcaklıklar şubat ayı ortalamasının 1.2 derece üzerindeydi.
Koyu kırmızıyla gösterilen alanda, Norveç ve Rusya’nın kuzeyinde sıcaklıklar şubat ayı ortalamasının en az 6 derece üzerindeydi.