İngiltere’deki Plymouth Üniversitesi ve Fransa’daki Montpellier Üniversitesi’nden akademisyenlerin gerçekleştirdiği bir araştırma küresel ısınma sebebi ile sularda artan sıcaklığın, kültür balıkçılığıyla yetiştirilen deniz canlılarında viral enfeksiyonları artırdığını gösterdi.
Araştırma kapsamında bilim insanları kültür ortamında yetiştirilirken viral enfeksiyonlar sebebiyle ölen deniz canlıları üzerine yapılmış 700’den fazla araştırmayı inceledi. Bunlar arasında da belirli sıcaklıklarda enfekte olmuş canlılar üzerine gerçekleştirilmiş 53 araştırmayı seçerek Ostreid herpesvirüs-1, Cyprinid herpesvirüs 3 (CyHV-3) ve Betanodavirüs isimli virüsler üzerine odaklandı.
Daha sonra ise araştırmacılar sıcaklığın, bu üç patojen sebebi ile ölen deniz hayvanları üzerindeki etkisini araştırmak amacıyla bir doğrusal regresyon modeli geliştirdi. Çalışma kapsamında sıcaklığın yanı sıra, yaşam evresi, enfeksiyon tipi ve enfeksiyon dozu gibi sabit etmenler de göz önünde bulunduruldu.
Elde edilen bulgular, sıcaklığın CyHV-3 virüsü enfekte olmuş sazanlarda, OsHV-1 virüsünden enfekte olmuş istiridyelerde ve Betanodavirüs’ten etkilenmiş balıklar üzerinde etkili olduğunu gösterdi. Modelin sabit etkileri arasında sıcaklık, OsHV-1 ile enfekte istiridyeler için tek ölüm nedeni olarak tanımlanırken CyHV-3 ile enfekte olmuş sazan balıkları için, sıcaklık ve enfeksiyon türü önemli belirleyiciler olarak tanımlandı.
Sudaki 1 derecelik artış bile ölümleri artırıyor
Çalışmanın öngörülerine göre sudaki 1 derecelik artış bile OsHV-1 ile enfekte istiridyelerde yüzde 1.47 ile yüzde 8.33 arasında bir oranda ölüme neden olurken CyHV-3 ile enfekte sazanlarda yüzde 2.55 ile yüzde 6.98, Betanodavirüsten etkilenen balıklarda ise yüzde 2.18 ile 5.37 arasında bir oranda ölüme sebep oluyor.
Çalışmanın yalnızca 3 enfeksiyona odaklanması nedeniyle sonuçların diğer viral patojenlere genellenemeyeceği araştırmacılar tarafından vurgulandı. Öte yandan araştırmanın merkezine alınan virüslerin tropikal, tropikal altı ve ılıman gibi farklı iklimlerin habitatlardaki su canlılarını en çok etkileyen virüsler olduğu bilgisi paylaşıldı.
Yaşanan durum küresel gıda güvenliğini etkileyebilir
Çalışmada Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) küresel ortalama sıcaklığın 2100 yılında 1.4 derece ile 5.8 derece arasında artması beklendiği öngörüsü hatırlatılarak artan sıcaklıkların kültür balıkçılığının devamlılığı üzerinde ciddi bir yük olabileceği ve bu durumun gıda güvenliğini etkileyebileceği kaydedildi.
Giderek artan dünya nüfusu için gıda güvenliğinin sağlanmasının, başlıca zorluklardan biri olduğu belirtilen çalışmada bilim insanlarının özelikle gıda üretiminin olumsuz çevresel etkisini azaltmak amacıyla ete dayalı diyetlerden balık ve deniz ürünlerine geçiş yönündeki uyarılara işaret edildi.
Kültür balıkçılığının dünyada en hızlı gelişen gıda sektörlerinden biri olduğuna değinilen çalışmada bu haliyle sektörün küresel gıda güvenliği için önem arz ettiğine dikkati çekildi. Öte yandan küresel ısınma sebebiyle hayvanlar arasında ortaya çıkan ve yayılan bulaşıcı hastalıkların önemli bir problem olarak kültür balıkçılığının gelişmesine ciddi ket vurduğu vurgulandı.
Araştırmacılar çalışmadan çıkan sonuçların sudaki diğer enfeksiyonlar için de geçerli olup olmayacağının acil olarak belirlenmesi gerektiğine dikkati çekerek küresel ısınmanın birleşik enfeksiyonların dinamikleri üzerindeki etkisinin anlaşılmasının oldukça önemli olduğu uyarısında bulunuldu.