Ukrayna’nın tahıl ihracatını Tuna Nehri üzerinden yapmasıyla rotayı Reni ve İzmail limanlarına çeviren koster armatörleri, yük almadan dönmek zorunda kaldı. Çünkü Rusya bu limanlara saldırmakla kalmayıp, bölgeye gidecek gemileri yüküne bakmaksızın savaş gemisi sayacağını duyurdu.
Koster piyasasında işler tersine döndü. Rusya’nın tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesinin ardından Ukrayna, koridora alternatif olarak Tuna Nehri üzerinden tahıl ihracatına başlamıştı. Derinlik sınırlaması nedeniyle belli bir tonajın üzerinde geminin geçemediği nehirde, tahıl ticareti için küçük tonajlı (koster) gemiler devreye girmişti. Türk koster armatörleri de olağan dönemde durgun geçen yaz sezonunun bu sayede hareketli geçeceğine sevinmişti. Geçen hafta 60’a yakın gemi, Reni ve İzmail limanlarında Ukrayna’nın tahıl yükünü almak için beklemeye geçmişti. Ancak, Rusya’nın Ukrayna’nın tahıl ticareti engellemek için Reni ve İzmail limanlarına hava saldırısı düzenlemesi ve Ukrayna limanlarına giden gemileri potansiyel askeri yük gemisi olarak göreceğini açıklaması nedeniyle kosterciler bu sevinci ancak birkaç gün sürebildi.
Aynı zamanda koster armatör olan Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) Başkan Yardımcısı Salih Zeki Çakır, koster piyasasında beklenin aksine işlerin daha kötüye gitmeye başladığını dile getirdi. Ekonomi’ye konuşan Çakır, “Geçen haftaki beklentilerin aksine bu yeni durum koster piyasası için oldukça olumsuz oldu. Bizim de bir gemimiz Reni taşıması için bağlanmıştı. Yükleyici ile anlaşıp seferi iptal ettik. Gemi şu an boş sefer talimatı bekliyor. Bu durumda onlarca gemi var” diye konuştu.
Sigorta şirketleri riski karşılamak istemiyor
Rusya’nın saldırısına rağmen Reni Limanı’nda operasyonlar devam etse de ilave gemi personellerinin de haklı olarak bölgeye gitmek istemediğini ifade eden Çakır, “Kısa zamanda iki taraf arasında bir uzlaşma olmazsa hem büyük hem de küçük tonaj için ciddi olumsuzluk ortaya çıkacak” açıklamasını yaptı. KOSTER Başkanı Hakan Çendik de Sigorta şirketlerinin savaş riskini karşılamaktan imtina ettiğini, bu nedenle can ve mal güvenliği açısından Reni ve İzmail limanlarının çok tercih edilmediğini söyledi.
Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye’nin arabuluculuk çabaları sayesinde birkaç kez uzatılan Karadeniz tahıl koridoru anlaşması, Rusya’nın 17 Temmuz’da süresi dolan anlaşmayı askıya almasıyla resmen sonlanmıştı. Tahıl Koridoru kapsamında 45 ülkeye yaklaşık 33 milyon ton tarım ürününü gönderilmişti. Anlaşmanın son bulmasıyla Rusya ve Ukrayna alternatif taşıma rotaları üzerinde çalışmaya başladı. Ukrayna tüm risklere rağmen Tuna Nehri üzerinden tahıl ticaretini yapmaya devam ederken, Rusya'nın yeni bir tahıl koridoru rotası üzerinde çalıştığı belirtiliyor. Henüz bu konuda resmi bir açıklama yapılmasa da Uluslararası Kuzey-Güney Taşımacılık Koridoru'nun, yeni ticari rota olduğu konuşuluyor. 7 bin 200 km uzunluğunda ve Rusya’nın Baltık kıyılarındaki St. Petersburg kentinden önce İran sonrasında da Hindistan’ın batısında yer alan ülkenin en büyük liman kenti Mumbai’ye kadar hem nehir hem de demiryolu ile uzandığı ifade ediliyor.
Artış beklentisinin aksine koster navlunu düşüşe geçti
Navis Danışmanlık’ın haftalık piyasa raporuna göre, Rusya’nın Ukrayna limanlarına saldırısının ardından koster navlunu düşüşe geçti. Navis Yönetim Danışmanlık Direktörü Engin Koçak, koster piyasasındaki son gelişmeleri şöyle özetledi: “Türkiye’nin alım iştahının azalması, yeni hasadın tam olarak ortaya çıkmaması, Rusya’nın hem tahıl koridoru anlaşmasından çekilip üstüne de ’Ukrayna’ya gidecek gemileri potansiyel askeri yardım taşıyan gemiler olarak görürüz’ çıkışı ve Kerch’teki beklemeler nedeniyle Karadeniz nehir tipi koster piyasası sabit ve biraz aşağı yönlü seyretti. 3 bin ton bazlı Azov-Samsun buğday taşımaları geçen haftaki 29-30 dolar/ton seviyelerinden 28-29 dolar/tona geriledi. Rostov- Mersin taşımaları ise yine 60 dolar/ton seviyelerini korudu. Rusya’nın çıkışı konvansiyonel koster ticaretine de yansıyacak. Tüm Ukrayna ticareti Tuna nehrine kayınca sıkışıklıklar artacağa benziyor. Fakat Rusya eğer Sulina ve Bystroe kanallarını da tehdit ederse koster için sonuçları kötü olur. Kaldı ki sigorta ve armatör çekinceleri önemli rol oynar. Reni-Marmara 5.000-6.000 ton işleri 27-28 dolar/tondan daha geri seviyelere geldi. 5.000 ton mineral yükü Izmail’den Izmir’e 35 dolar/tona bağlandı. Izmail’den Doğu Akdeniz’e 5-6K DWT lotlar yine 45 dolar/tona çıktı. Çelik taşımalarında 5.000 ton bazlı Novorossiysk-Marmara işleri bu hafta da 20-21 dolar/ton civarındaydı.”
Kaynak: ekonomim - Aysel Yücel