Kızıldeniz'de yaşanan krizde Marmara bölgesindeki limanların transitte öne çıkması ve denizcilik şirketlerinin hızlı aksiyon alarak Yemen’e alternatif hatlar oluşturması, Türkiye limanlarına aylık bazda konteyner elleçleme rekoru getirdi. Mart ayını da hareketli geçiren denizciler, gemi ve konteyner filosunu büyütüyor.
Kızıldeniz’de Husilerin ticari gemilere yönelik saldırılarının küresel tedarik zincirinde yarattığı kriz derinleşirken, bu dönemde özellikle transit taşımalarda öne çıkan Türkiye limanları, konteyner trafiğinde tarihi rekora imza attı. Şubatta toplam konteyner elleçleme miktarı yüzde 40 artarak ilk kez aylık bazda 1.2 milyon TEU’ya yaklaşırken, transit konteynerde ise artış oranı yüzde 100’ü geçti.
Denizcilik Genel Müdürlüğü verilerine göre, Şubat 2024’te Türkiye limanlarında elleçlenen konteyner miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 38,9 artarak 1 milyon 167 bin 210 TEU olarak gerçekleşti. Böylece, bu yılın ocak-şubat döneminde limanlarda elleçlenen konteyner miktarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,9 artarak 2 milyon 180 bin 972 TEU olarak gerçekleşti. Şubat ayında limanlarda gerçekleştirilen ihracat amaçlı konteyner yüklemeleri bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 31,4 artarak 434 bin 471 TEU, ithalat amaçlı konteyner boşaltmaları da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21,8 artarak 406 bin 28 TEU olarak gerçekleşti. Geçen ay en fazla yük artışı transit konteyner elleçlemede yaşandı. Şubatta limanlarda elleçlenen transit konteyner miktarı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 109,3 artarak 267 bin 207 TEU oldu.
Türkiye, iyi bir sınav verdi
Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Başkanı Hamdi Erçelik, Türk denizcilik sektörünün Kızıldeniz krizini çok hızlı bir şekilde fırsata çevirdiğini belirterek, “Türkiye, Kızıldeniz krizinde çok iyi bir sınav verdi. Bizim coğrafyaya özgü olan, benim ‘entelektüel esneklik’ olarak tanımladığım iş insanlarımızın hızlı adapte olma becerisi, bu krizde de kendini gösterdi. Süreci iyi değerlendirdik ve limanlarımız rekor kırdı” dedi.
Türkiye limanlarının şubat rekorunda Tekirdağ’daki Asyaport’un transit yük trafiğindeki hızlı yükseliş ana etkenlerden biri oldu. Küresel denizcilik devi MSC’nin ortak olduğu Asyaport, şubatta 206 bin TEU’nun üzerinde yük elleçleyerek aylık bazda Türkiye rekoru kırdı. Türkiye’nin en büyük transit konteyner limanı olan Asyaport, Kızıldeniz’deki saldırıların ardından iş haciminde önemli artışlar yaşamıştı. Asyaport’un yanı sıra Ambarlı limanları ve Aliağa limanı, Kızıldeniz’in krizinde öne çıkan diğer limanlardan arasında yer aldı. Aliağa, Yunanistan’ın en büyük limanlarından olan ancak yoğunluk nedeniyle kapasitesi yetersiz kalan Pire’den de pay aldı.
Ortadoğu’ya ihracat hızlandı
İlk olarak MSC Türkiye, saldırıların düzenlendiği Yemen’i bypass ederek Türk ürünlerini Arap Körfezi ülkelerine ulaştırmak için yeni bir hizmet başlatmıştı. Bu kapsamda şirket, Tekirdağ, Derince ve Mersin limanlarından alınan yükleri, Süveyş’i geçecek orta ölçekli gemilerle Suudi Arabistan’ın King Abdullah Limanı’na, oradan da TIR’larla Kuveyt, Katar, Umman, Bahreyn ve BAE gibi diğer Körfez ülkelerine teslim ediyor. Ardından iki yerli armatör Medkon ve Turkon işbirliğine giderek, Kızıldeniz Ekspres Servisi/Türkiye Kızıldeniz Servisi (RSX/TRS) olarak adlandırılan yeni servis başlattı. Yeni servis, sırasıyla İskenderun-Mersin-Cidde-Akabe rotasında hizmet veriyor. MSC Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek, “Çin, ABD ve AB’den Ortadoğu’ya servisler, Türkiye den açılan servislere kıyasla daha geç oturdu. Bu da Türkiye’ye avantaj sağladı. Mart ayı da hareketli geçiyor. MSC olarak Ocak-mart döneminde Kızıldeniz taşımalarımız yıllık bazda yüzde 100 arttı” dedi. Medkon Genel Müdürü Mahmut Işık da Ortadoğu’ya yönelik taşımalarının çok iyi gittiğini vurgulayarak artan talebi karşılamak için yeni gemi yatırımı gerçekleştirdiklerini söyledi. Şirket bu ay filosunu iki gemiyle büyüttü.
Küresel navlun 2 ayda %25 düştü
Kızıldeniz’deki krizin ilk haftalarında hızlı yükselişe sahne olan Drewry Dünya Konteyner Endeksi, ilk şokun atlatılması ve Çin’in yeni yıl tatilinden sonra piyasalara zayıf dönmesiyle düşüşe geçmişti. 25 Ocak’ta 4 bin dolara dayanan endeks, 20 Mart haftasında yüzde 5 düşüşle 40’lık konteyner başına 3.010 dolara geriledi. Endeks iki ayda yaklaşık %25 düştü. Şanghay'dan Rotterdam'a ve Şanghay'dan Cenova'ya navlun oranları yüzde 8 düşüşle 40’lık konteyner başına sırasıyla 3.209 ve 3.882 dolara geriledi. Benzer şekilde, Şanghay'dan Los Angeles'a navlun ücretleri yüzde 4 gerileyerek TEU başına 3.934 dolara düştü. Drewry uzmanları, önümüzdeki hafta Çin'den spot navlun oranlarında düşüşün devam etmesini bekliyor.