Rolls-Royce'a göre on yıl içinde okyanuslarda insansız kargo gemileri görmek bir gerçeklik haline gelebilir. İnsansız gemi şu anda uluslararası hukuka göre yer edinemediğinden her gemide personel bulunmaktadır.
Oxford İngilizce Sözlüğü’ne göre “drone”, uzaktan kontrol edilen, pilotsuz hava aracı veya misili anlamına geliyor. (Türkçesi yerden kumandalı hava aracı) Drone’lar ya da uzun ismiyle insansız hava araçları (İHA) 20’inci yüzyılın birçok teknolojisi gibi önce savunma sanayi için geliştirildi. Önceleri gözlem amacıyla tasarlanan bu araçlar, askeri saldırılarda kullanılmaya başlanması daha geniş kitleler tarafından tanınmasını sağladı.
İnsansız teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasının altında gelişen teknolojinin sağladığı imkânla birlikte bazı maliyetli ya da sorunlu kalemleri aşabilmenin getirisi bulunmaktadır.(1) İnsansız araçların otonom ya da bir yer istasyonu aracılığıyla kontrol edilebiliyor olması insanlı uçakların idamesi için gerekli yaşamsal sistemler ve kokpit için gerekli yer ve mürettebatın getirdiği ağırlık yükü gibi maliyet kalemleri, insanlı uçakların manevra ve operasyon kabiliyetinin insan kabiliyetleriyle sınırlanması (yorgunluk/çalışma saati, G kuvveti vb.) gibi operasyonel kabiliyetle ilgili kalemler, savaş sistemlerinde düşman tarafından fark edilme ya da vurulabilme olasılığının düşük olması üstünlük kalemleridir.
Rolls-Royce'a göre on yıl içinde okyanuslarda insansız kargo gemileri görmek bir gerçeklik haline gelebilir. İnsansız gemi şu anda uluslararası hukuka göre yer edinemediğinden her gemide personel bulunmaktadır. Ancak mürettebat maliyetleri büyük konteyner gemiler için toplam işletme giderlerinin %44'ü olarak hesap edildiğinden yola çıkarak operasyonel kontrol gemi trafik hizmetleri olarak bilinen bir sisteme devredilerek insansız gemiler hayal olmaktan öteye gidebilir. (2) Rolls-Royce Norveç'te karadan kumanda edilebilen gemi örnekleri hazırlamaktadır. Taslaklarda, kaptanın gemideki gibi kontrol merkezi mevcut ve uzaktan yüzlerce mürettebatsız gemi yönetebilmektedir. Ayrıca, 360 derecelik açıya sahip olan gemi görüşü ile gemilerin daha güvenli, ucuz ve çevreci olacakları belirtilmektedir. Proje sorumluları "Teknoloji bugün bunları başarabileceğimiz noktada. Toplum da bu yönde ilerliyor" demekte ve dünya ticaretinin yüzde 90'ı 360 milyar dolarlık gemilerle yapılmaktadır. Bloomberg‘de yer alan verilere göre insansız yük gemileri yüzde 5 daha hafif olabilecek ki bu da seferlerde yüzde 12-15 arası bir yakıt tasarrufu sağlamaktadır. İnsansız yük gemilerinin sektördeki maliyetleri ciddi ölçüde azaltma olanağı bulunabilir.
Rolls Royce’un yanı sıra farklı araştırma ekipleri de benzer projeler üzerinde çalışıyor. Avrupa Birliği’nden 3,5 milyon euro destek alan çok katılımcılı bir proje olan İnsansız Deniz Seferi projesi (MUNIN), insansız olarak gerçekleştirilecek seferlerin maliyet ve faydalarını ölçmek amacıyla önümüzdeki yıl tamamlanacak olan bir prototip üretmektedir.
Bunun yanında ilk gemiyi fiilen yüzdürmeyi hedefleyen YARA Birkeland konsenpti de bir diğer önemli alternatiftir.
Dolayısıyla kısa mesafe yük taşıma için robot gemi: ReVolt ve YARA Birkeland dizaynları bir umuttur. SMM fuarında DNV-GL’in tanıttığı ReVolt, kısa mesafe yük taşıma görevleri için tasarlanmış robot gemi olarak büyükçe bir drone gibi düşünebilecek tamamen insansız çalışan bir gemidir. (3)
ReVolt 100 TEU konteyner taşıyabilecek büyüklükte, saatte yaklaşık 12 kilometre hızla ilerleyecek ve elektrik motoru kullanan bir robot gemidir. Henüz konsept aşamasında ama özellikle kısa mesafede kullanılacak olması, bu konseptin başlangıcında oldukça doğru bir tercih olarak düşünülebilmektedir. İnsansız olduğu için hem masrafları hem de gemiye takılması gereken donanımı azaltması yanında geminin gövdesi içinde herhangi bir hareketli parça bulunmadığı için bakımı kolaylaşmaktadır. Yakın mesafede kullanılacak olması her zaman erişilebilirliği sağlayacaktır. Tamamen otomatik yol aldığı için, çok gelişmiş bir navigasyon ve deniz trafiği takip sistemine sahiptir.
Çok yüksek performans istemediği için, ReVolt’un elektrik motorlarının harcadığı enerji, ufak boy bir arabanınkine denk olarak gözüküyor. Benzer boyda dizel yük gemilerine göre, bir seyahat başına çok daha kazançlı, verimli ve çevreye zararsız. Ayrıca dengi büyüklükte bir dizel yük gemisi yerine ReVolt kullanılırsa, 30 yıllık ömrü boyunca firmasına 34 milyon dolar kadar daha az masraf çıkartacağı hesaplanmış.
Bu durumda özellikle kısa mesafeli konteyner feedering işleri ReVolt kullanımı ile ciddi gelişme gösterebilecektir. Zira feeder konteyner taşımacılığı ana limanlar ile yakın mesafedeki tali limanlar arasındaki konteynerin pozisyonlamasını sağladığından deniz hattına ilave maliyeti düşürecek bu teknoloji aktarmalarda çok daha fazla kendine yer edinecektir.
Henüz geliştirilmesi gereken birçok aşaması bulunan projede gemilerin sefer güvenliği ve olası arıza durumlarına ilişkin önlemlerin nasıl alınacağı halen cevap bekleyen sorular arasında yer alıyor. Benzer şekilde yasal düzenlemelerdeki kısıtlamalar veya gereklilikler de insansız yük gemilerinin bir süre daha geliştirme aşamasında kalacağına işaret ediyor. Bunu aşmak için bir alternatif de geminin virtual ortamda ancak fiilen kumandasının da ofisteki operatör tarafından sağlanmasıdır.
İlk geminin 2020 yılında demir alması planlanıyor. Ancak 600 binden fazla üyesi bulunan Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu, on binlerce denizciyi işsiz bırakacak hayalet gemilere karşı çıkıyor. Uluslararası Klas Kuruluşları Birliği (IACS) insansız gemiler için bir kılavuz hazırlanmadığını belirtiyor ve personel olduğunda bile yeterince sorun yaşandığına vurgu yaparak, bu teknolojinin uzun mesafede uygulanabilirliğini mümkün görmüyor. Bir de geminin sigortalanması var. Dünya deniz ticaret filosunun yüzde 90'ını sigortalayan P&I Kulüpleri birliğinin yöneticileri yeterli sayıda personel yoksa gemiyi sigortalama hakkı olmadığını belirtmektedir. Ancak tekrar belirtmekte fayda var ki kısa mesafeli konteyner taşımalarında ve feeder organizasyonlarında ReVolt gibi gemilerin varlığı aktarma maliyetlerini olumlu yönde ve ciddi biçimde etkileyebilir.
Tüm denizcilere Allah Selamet Versin.
Kaynaklar:
http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsans%C4%B1z_hava_arac%C4%B1
BBC Türkçe / 5 Mart 2014
http://www.lloydslist.com/ll/sector/containers/article448539.ece