Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) hazırladığı Türkiye 2022 Yılı İklim Değerlendirmesi Raporuna göre geçtiğimiz yıl, bin 30 sıra dışı hava olayı yaşandı.
Aşırı hava olayları, özellikle son 20 yıldır artış eğilimi gösteriyor. Geçtiğimiz yıl meydana gelen olağan dışı hava olayları ile 2022, Türkiye‘de tüm zamanların en çok aşırı hava olayı görülen yılı oldu. 2021’de bin 24, 2020’de ise 984 sıra dışı hava olayı meydana gelmişti.
Fosil yakıt kullanımına bağlı, insan eliyle yaratılan iklim krizinin kuraklık, fırtına, çığ, seller, aşırı sıcaklar ve şiddetli yağışlar gibi aşırı hava olayları üzerinde sıklaştırıcı ve şiddetlendirici bir etkisi bulunuyor. Aşırı hava olayları, beklenmedik, olağandışı, iklimsel ve mevsimsel olmayan şiddetli hava koşullarının yaşanması anlamına geliyor.
İklim krizi burada: 2020 yılı 1940 yılından bu yana en fazla afet görülen yıl oldu
Yıl boyunca yaşanan sıra dışı hava olaylarının başında yüzde 33,6 ile şiddetli yağışlar geldi. Bunu sırasıyla yüzde 21,4 ile fırtına, yüzde 18,5 ile dolu, yüzde 11,7 ile kar takip etti.
Diğer sıra dışı hava olayları ise şöyle: Yüzde 4,1 yıldırım düşmesi, yüzde 2,7 heyelan, yüzde 2,5 don, yüzde 2,1 çığ, yüzde 1,9 hortum, yüzde 0,9 orman yangını, yüzde 0,3 sis, ve yüzde 0,2 kum fırtınası.
2022, en sıcak yedinci yıl oldu
2022 yılı, 14,5 derece ile en sıcak yedinci yıl oldu. Kış mevsimi ortalama sıcaklığı 4,5 dereceyle mevsim normallerinin 0,6 derece üstünde seyretti.
İlkbahar mevsiminin ortalama sıcaklığı 11,8 derece ölçüldü. Bu sıcaklık 1991-2000 ilkbahar mevsimi ortalama sıcaklığına göre 0,6 derece azalma gösterdi.
Geçtiğimiz yıl yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 24,6 derece olarak ölçüldü. Bu değer 1991-2020 yaz mevsimi ortalama değerlerinin 0,6 derece üstündeydi.
Sonbahar mevsiminde ise ortalama sıcaklık mevsim normallerinin 1,2 derece üzerinde seyretti. 2022 yılı sonbahar hava sıcaklığı ortalaması 16,5 derece ölçüldü. Bu, geride kalan 52 yılın en sıcak 6’ncı sonbaharı olarak kayıtlara geçti.
Geçtiğimiz yıl en düşük sıcaklık 18 Ocak’ta eksi 34,4 dereceyle Van‘ın Özalp ilçesinde ölçüldü. Termometrelerin gösterdiği en yüksek sıcaklık ise 15 Temmuz’da Şırnak‘ın Silopi ilçesindeydi. O gün Silopi’de sıcaklık 47,9 dereceye ulaştı.
En fazla yağış Mersin’in Konur Köyü’ne düştü
2022 yılı alansal yağışları, uzun yıllar ortalamasına göre yüzde 12,1 azalma gösterdi. 2021 yılı yağışlarına göre ise yüzde 4 azalma gözlendi.
Yağışlar özellikle İzmir’in kuzeyi, Bursa, Şanlıurfa ve Mardin çevreleri ile Iğdır, Ağrı ve Van’ın doğu kesimlerinde normale göre yüzde 40’tan fazla azalma kaydetti. Buna karşın Sinop, Samsun, Ordu, Giresun ve Mersin’in doğu kesimlerinde yüzde 40-60 aralığında artış gözlendi.
Aylara göre bakıldığında ise Türkiye geneli nisan, mayıs, temmuz, eylül, ekim, kasım ve aralık aylarında yağışlarda normale göre azalma yaşandı. En fazla yağış 87,3 mm ile ocakta meydana geldi. Oransal olarak ise en fazla artış yüzde 60 artma ile haziran ayında gerçekleşti.
Nisan ve aralık ayı yağışları ise normal değerlere göre yüzde 50’den fazla azalma gösterdi.
En fazla yağış alan yer Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Konur Köyü oldu. 29 Ocak’ta Konur Köyü’nde metrekareye 451,9 kg yağış düştü. Yılın en fazla yağış alan ili ise Rize oldu. Rize’de 5 Ağustos’ta metrekareye 140,7 kg yağmur yağdı.
MGM verilerine göre 2022 yılında aşırı hava olaylarının üçte birini (yüzde 33,6) şiddetli yağış ve seller oluştururken, yağışları fırtına ve dolu olayları izledi.
Altyapı sorunu
İklim krizi nedeniyle daha sık karşılaşılan aşırı hava olaylar, altyapı ve alınan önlemlerin yetersizliği nedeniyle kentlerde daha büyük felaketlere yol açıyor.
Kentlerin daha dirençli hale getirilmesi için gerekli adımlar da atılmadığı için bedeli de daha fazla can ve mal kayıplarıyla ödeniyor.