Yeni bir çalışmada araştırmacılar, Gulf Stream sisteminin 2025 gibi erken bir tarihte çökebileceğini ortaya koydu.
Bilim insanları tarafından Atlantik Meridional Devrilme Dolaşımı (Amoc) olarak adlandırılan hayati okyanus akıntılarının sona ermesinin, feci iklim etkilerini beraberinde getireceği kaydedildi.
Amoc’un küresel ısınma nedeniyle 1,600 yıldır en zayıf durumunda olduğu zaten daha önce de biliniyordu. Ancak araştırmacılar 2021’de bir eşik noktası olduğuna dair uyarılar tespit etti.
Yeni analiz, küresel karbon emisyonlarının azaltılmadığı senaryoda, 2025 ile 2095 arasında sistemde bu tür bir çöküşün yaşanacağını tahmin ediyor ve tahminler 2050 yılı üzerinde yoğunlaşıyor.
Geçmişteki çöküşlere dair elde edilen bulgular, buzul çağları sırasında meydana gelmelerine rağmen, birkaç on yıl içinde 10°C‘lik sıcaklık değişiklikleri yaşandığına işaret ediyor.
The Guardian‘ın aktardığına göre araştırmacılar, Amoc sistemindeki çöküş ihtimalinin son derece endişe verici olduğunu ve karbon emisyonlarında hızlı kesintiler yapılması gerektiğini vurguluyor.
Sistem nasıl işliyor, çökerse neler olur?
Amoc, ılık okyanus suyunu Kuzey Kutbu’na doğru taşıyor. Ilık su burada soğuyarak alçalıyor ve Atlantik akıntılarına yön veriyor. Ancak Grönland‘ın buz örtüsünün hızlanarak erimesinden ve diğer kaynaklardan gelen tatlı su akışı, akıntılarda giderek daha fazla bozulmaya yol açıyor.
Uzmanlara göre Amoc sisteminin çökmesi, dünya çapında feci sonuçlara yol açacak ve Hindistan, Güney Amerika ve Batı Afrika‘da milyarlarca insanın gıda için ihtiyacı olan yağmurları ciddi şekilde kesintiye uğratacak.
Bunun dışında Avrupa’da fırtınaları artıracak, sıcaklıkları düşürecek ve Kuzey Amerika‘nın doğu kıyısında deniz seviyesinin yükselmesine yol açacak.
Ayrıca Amazon yağmur ormanları ve Antarktika buz tabakalarını daha büyük tehlikelerle karşı karşıya bırakır.
Daha önceki çöküşler buzul çağlarında yaşandı
Çalışmayı yürüten Kopenhag Üniversitesi’nden Prof. Dr. Peter Ditlevsen, “Bence çok endişelenmemiz gerek. Bu çok, çok büyük bir değişiklik olur. Amoc 12 bin yıldır tamamen yok olmamıştı” diyor.
Amoc, 115 bin ila 12 bin yıl önce meydana gelen buzul çağları döngüsünde tekrar tekrar çöktü ve yeniden başladı. Bu nedenle küresel sıcaklıklar artmaya devam ederken, bilim insanlarının en çok endişe duyduğu iklim eşik noktalarından biri.
2022’de yapılan bir araştırma, Amoc’un sona ermesinin, Grönland’ın buz örtüsünün çökmesi ve karbon açısından zengin permafrostun aniden erimesi dahil olmak üzere, bugüne kadarki 1,1°C‘lik küresel ısınma nedeniyle beş tehlikeli eşik noktasının çoktan aşılmış olabileceğini gösterdi.
‘Ne pahasına olursa olsun kaçınılmalı’
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından yapılan en son değerlendirme, Amoc’un bu yüzyılda çökmeyeceği sonucuna varmıştı.
Ancak Ditlevsen, IPCC araştırmasında kullanılan modellerin kaba bir çözünürlüğe sahip olduğunu ve söz konusu doğrusal olmayan süreçleri analiz etmede yetersiz olduklarını ve bu nedenle yanlış sonuçlara ulaşılmış olabileceğini söyledi.
Amoc’un çökmesi ihtimali, daha önce bundan “ne pahasına olursa olsun” kaçınılması gerektiğini söyleyen bilim insanları tarafından yoğun bir şekilde tartışılıyor.