Somalili uzmanlar, Somali'den tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland'ın, tanınması karşılığında Etiyopya'ya verdiği kıyı imtiyazlarının bölgedeki istikrarsızlığı derinleştirebileceği uyarısı yaptı.
Topraklarında Somali kökenli milyonlarca kişiyi barındıran Etiyopya'nın bu hamlesinin, Mogadişu hükümetiyle ilişkilerini geri dönülemez şekilde zedeleyeceğinden endişe ediliyor.
Anlaşmanın, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed'in aylardır Kızıldeniz'e erişim için komşulara yaptığı, tepki çeken çağrılarının ardından gelmesi de dikkati çekiyor.
"Aşırılıkçı grupları güçlendirecek"
Somalili araştırmacı ve eski Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Abdirashid Hashi yaptığı değerlendirmede, Etiyopya'nın attığı adımın istikrarsızlığa kapı araladığını söyledi.
Hashi, "Etiyopya'nın Somaliland'ı bağımsız olarak tanıyıp Somali'nin toprak ve denizini ilhak etme planı, Somalililer tarafından sebepsiz ve arsız bir savaş ilanıyla eş görülüyor." ifadesini kullandı.
19. ve 20. yüzyılda Etiyopya'nın Avrupalı sömürgeci güçleri arkasına alarak Somali'nin kendisinden daha büyük bir Somali toprağını kontrolü altına aldığını hatırlatan Hashi, 1964, 1977 ve özellikle 2007-2009'daki savaşlarda 50 bin Somalilinin öldüğünü ve bunun, Somali halkında derin ve unutulmaz bir yara açtığını dile getirdi.
Etiyopya'dan askerlerini çekmesi istenebilir
Hashi, Afrika Boynuzu ve diasporadaki 30 milyon Somalilinin Etiyopya'nın eyleminden ötürü öfkelendiğini belirterek "Bu anlaşma, Eş-Şebab'ın, Etiyopya ve Batı ülkelerinin Müslümanların haklarına zarar verdiğine ilişkin kullandığı söylemi güçlendiriyor. Bu adım, aşırılıkçı grupları güçlendirecek." dedi.
Etiyopya'yla diplomatik bağların kesilmesinin şaşırtıcı olmayacağını belirten Hashi, Somali'nin Afrika Birliği misyonundaki askerlerini çekmesi için Etiyopya'dan talepte bulunabileceğini de kaydetti.
Hashi, "Etiyopya, uzun yıllardır Müslüman denizinde bir Hristiyan adası olarak konumunu korudu ancak Somalililer, topraklarını 500 yıldır savunuyor. Gelecek yüzyılda da bu, böyle olacak." diye konuştu.
"Etiyopyalılar ve Somaliler arasındaki bağ zarar görecek"
Somali Ulusal Üniversitesinden Doç. Dr. Abdiaziz Hussein, Somaliland'ın Mogadişu hükümetini atlayarak anlaşma yapmasının istikrarsızlığı tetikleyebileceğini ifade ederek bunun aynı zamanda Etiyopya ve Somali halkı arasındaki bağlara da zarar vereceğini dile getirdi.
Somali yönetiminin anlaşmaya karşı atabileceği çok sayıda adım olduğunu kaydeden Hussein, "Somali Meclisi, imzalanan mutabakat zaptını iptal etme ve geçersiz kılma gücüne sahip. Hükümetin planı da bu. Somali komşu ülkelere baskı yaparak Etiyopya'nın geri adım atamasını sağlayabilir. Somali aynı şekilde meseleyi Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin dikkatine taşıma seçeneğine sahip. Her BM kararının özellikle Somali'nin toprak bütünlüğüne vurgu yaptığı unutulmamalı." ifadelerini kullandı.
Hussein, Somaliland'ın başkenti Hargeisa'da da halkın bu anlaşmaya karşı çıktığına dair gözleminin olduğunu aktardı.
Abiy Ahmed'in sözleri tepki çekmişti
Yüzyıllardır bazı dönemler hariç Kızıldeniz kıyılarında tam hakimiyet kuramayan Etiyopya, bu hayalini Başbakan Abiy Ahmed'in son girişimiyle yeniden canlandırdı.
Başbakan Ahmed'in komşularını değerli şirketlerine ortak ederek almak istediği liman için aylardır yaptığı çeşitli açıklamalar, komşularının tepkisini çekmişti.
Etiyopya, 2018'de da Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Somaliland'ın Berbera Limanı'na ortak olmuş ancak sonrasında bu ortaklıktan çekilmişti.
Somaliland, hafta başında imzalanan mutabakat zaptıyla Etiyopya'ya hem liman işletmesi hem de deniz üssü kurma izni verdi. Somaliland ayrıca, nihai anlaşmanın imzalanmasıyla Etiyopya'nın kendilerini bağımsız olarak tanıyacağını duyurdu.