“Bugün bir sağlık krizi yaşıyoruz ama ekonomik sonuçları ile henüz tam olarak karşılaşmadık”

Ayhan YILDIZEL - Artı Denizcilik / Şirket Ortağı

2001 yılında kurulan Artı Denizcilik, sektörde 30’u aşkın yerli ve yabancı markanın temsilciliğini yapıyor. Ağırlıklı olarak tersanelere gemi inşa ekipmanları tedariki sağlayan firma ile ilgili kurucu ortak Ayhan Yıldızel ile konuştuk.

Firmanızın kuruluş sürecinden bahse­der misiniz? Sanırım kurucuları, firma­nın kendisinden daha eski ve tecrübeli bu sektörde...

Firmayı Temmuz 2001 de kurdum yirminci yıla yaklaşıyoruz, yaklaşık 1,5 yıl sonra ise Selçuk Çağın ve rahmetli Sinan Aslanoğlu ile ortak olduk, onların o zamanki sektör deneyimleri de 10 yıldan fazlaydı. Kuruluştan bugüne aynı tem­poda şimdi babasının yerini alan Özgür Çağın ile beraber faaliyetlerimize devam ediyoruz.

Artı Denizcilik olarak faaliyet alanları­nız nelerdir?

Ağırlıklı olarak tersanelere gemi inşa ekip­manları, daha düşük oranda ise armatör­lerimize malzeme ve yedek parça tedarik ediyoruz.

Bunların dışında Deniz Kuvvetlerinin 16 YTKB ile başlayan gemi inşa faaliyetleri­nin hemen hemen tüm gemilerine ve yat sektörüne de malzeme temin etmekteyiz.

Sizi rakiplerinizden farklı kılan özellik­lerinizden bahseder misiniz?

Farklı kılan demeyelim çünkü aynı şeyleri yapan başka firmalar da olabilir ama bizim iş yapma biçimimizin temelini kar­şılıklı güven ve anlayış ile süratli reaksiyon oluşturuyor. Yabancı üreticiler ile yerli iş ortaklarımızın istek ve beklentilerini opti­mum noktada buluşturmaya ve karşılıklı güvene dayalı ve şeffaf bir ilişki yürütmeye çalışıyoruz. Bizimle çalışan iş ortaklarımı­zın verdiğimiz hizmetten memnun olduk­larını sanıyorum, eksikliklerimizi görenler varsa bile hiç kimsenin sürat ve şeffaflık konusunda yapmaya çalıştıklarımızı göz ardı edebileceğini düşünmüyorum.

Birçok yabancı markanın da ülke temsil­ciliğini yapıyorsunuz sanırım...

Başlangıçta 6 firma ile başladığımız yabancı üreticilerin Türkiye temsilciliği faaliyetlerine bugün 30’u aşkın firma ile devam ediyoruz, bizi biraz farklı kılan bazı yerli üreticilerin temsilciliklerini de yapıyor olmamız.

Kurulduğunuz döneme baktığımızda gemi inşa sektörü çok canlı idi. Fakat sonrasında büyük bir kriz yaşadı. Siz bu süreci nasıl geçirdiniz?

Temsilcilik faaliyetlerine başladığımız 2003 yılında gemi inşa sektörü o dönemde çok farkında olmasak da altın çağını yaşı­yor ve sanki sonsuza kadar öyle gidecek­miş gibi bir izlenim veriyordu, en azından bizim temasta olduğumuz tersanelerin hiçbiri de geleceğe ilişkin bir kuşku taşımı­yorlardı. Tersanelerin gelecek 5 yıllarının dolu olduğu basında ve tartışmalarda değişmez bir gerçek olarak sunuluyordu. O günlerden aklımda kalan Mart 2007’de o zamanki adıyla Europort İstanbul fua­rında bizim standımızda DVZ firması için 18 gemilik, Sauer firması için 12 gemilik projelere imza atılmış olmasıydı.

Bu mutlu dönem Eylül 2008 de yaklaşık 1 haftada tamamen tersine döndü projeler iptal oldu, kriz başladı, tersanelerin 5 yıl dolu olması ve 18 gemilik imzalar güzel bir hatıra olarak hafızalarımızdaki yerini almış oldu.

Sektörün kendini toparlayabilmesi 2 yıl­dan uzun bir süre aldı, biz de süreci gemi inşa dışında diğer yan alanlarda faaliyet göstererek atlatmış olduk.

Bugünden yarına bakarak sektörü nelerin beklediği ile ilgili bir öngörünüz var mı?

2008 yılında yaşanan bir finans krizi ve o günün ekonomik koşullarının hiç değiş­meyeceği varsayımı ile ihtiyaç duyulandan çok fazla yeni gemi inşa edilmesiydi ve gemi inşa sektöründe çok önemli hasarlara yol açtı.

Bugün ise bir sağlık krizi yaşıyoruz ama bunun ekonomik sonuçları ile henüz tam olarak karşılaşmadık, yolcu gemileri (cruise) faaliyetlerinin hemen tamamen durmasını ayrık tutarak, dünyada deniz nakliyelerinde %15 in üzerinde bir düşüş olduğu gözleniyor. Bunun sağlık sorunları ile ilgili arızi bir sonuç olduğu düşünülebi­lir, asıl büyük etkinin dünyadaki ekono­mik daralma ve ülkelerin içe dönüşleri ile ortaya çıkması beklenmelidir.

Bu durumda da önümüzdeki günlerde, ülkemizin ihtisaslaştığı balıkçı gemileri, feribotlar ve römorkörler vb. alanlarında yeni gemi inşa taleplerindeki değişimin gözlenmesi gerekiyor.

Elimde konu ile ilgili veriler olmadan bir varsayımda bulunmak istemem ama, benim ilk gözlemim Türk Gemi İnşa sana­yiinin bir takım sipariş azalmaları yaşama ihtimali olmasına rağmen, 2008 gibi bir krizin beklenilebilir olmadığıdır.

Temsilciliğini yaptığınız ürünlerin ba­zılarının çok spesifik olduğunu görüyo­ruz. Bunlarla ilgili pazar durumunuzu anlatır mısınız?

Bizim temsilcisi olduğumuz yabancı üre­ticilerin bir kısmı kuruluş günlerinden beri birlikte çalıştıklarımız, ama gerek yıllar içinde ürün gamını geliştirmek amacıyla gerekse son yıllarda değişen ihtiyaçlar nedeniyle çalışmaya başladı­ğımız firmalar da var. Bunların içinde son dönemde eklenen 3 firmayı özellikle belirtmek isterim, Balast Suyu Arıt­ma Cihazı ‘Atlantium’, Atık Isı Enerjisi Dönüştürücüsü ‘Orcan’, Yakıt Tasarrufu Sağlayıcı ‘Fuelsave’ alanlarında çok yetkin ve gelişmeye açık firmalar.

Balast Suyu Arıtma konusu ülkemizde yeterince tartışılmasına karşın diğer iki konu henüz sektöre yeni konular. Pandemi sürecinde oluşan yeni iş yapma şekillerine uyum sağlayarak bu iki firma ile bura­daki iş ortaklarımızı uzaktan erişimli bir sunumda bir araya getirdik yararlı bir toplantı olduğunu sanıyorum.

Ayrıca, sadece Deniz Kuvvetleri projele­rine yönelik ürünleri olan firmalarımız var. ‘Alfons Haar’ Helikopter Yakıt İkmal Sistemleri, ‘AM Defence’ ise Denizde İk­mal Donanımları üretiminde alanlarında dünya ölçeğinde önemli firmalardır.

Yaptığınız iş bir anlamda alıcı ve satıcı arasında köprü olmak. Bu her iki tarafı da memnun edebilmek adına zor bir görev olsa gerek...

Bunun gerçekten zor bir görev olduğu çok açık, bir işin doğrudan icracısı olma­dığınız durumlarda, söyledikleriniz ve verdiğiniz sözler hep bir başkasının size söylediklerine dayalı olmak durumunda. Teslim tarihi geldiği halde teslimi geciken ürün için üreticiye, ödeme tarihi geldiği halde yapılmayan ödeme için buradaki iş ortaklarımızın söylediklerine dayanmak durumundayız. Her iki taraf da kendi penceresinden haklı iken siz tüm tarafları tatmin edecek çözümü üretmek zorunda­sınız. Her şeye rağmen ufak tefek sorunlar dışında geçtiğimiz 20 yıla yakın süre için­de çok büyük ve çözülemeyen bir sorunla karşılaşmadığımızı söyleyebilirim.

Yenilenebilir enerji ve yakıt tasarrufu konularında müşterilerinize ne gibi imkanlar sunuyorsunuz?

Biraz evvel de söylediğim ‘Orcan’ ve ‘Fuel­save’ firmaları armatörlere işletme maliyet­lerinin düşürülmesinde önemli avantajlar sağlıyorlar. Gemi tipi ve diğer koşullar göz önüne alınarak bu cihazlara yapılan yatı­rımların geri dönüş süreleri 3-5 yıl arasında bu süre sonrasında ise armatörler yakıt giderlerinde önemli azalmalar sağlayabil­mektedirler. Orcan firması ile ilgili ayrıntılı bir incelemeyi derginizin bu sayısında ilgileneceklerin dikkatine sunuyoruz.

Tüm dünyayı saran Covid-19 virüs salgı­nından firmanız ne şekilde etkilendi?

Sektörde en erken karar verenlerden biri olarak 16 Mart tarihinden beri evden çalışıyoruz. Bizim gibi fiilen üretim yap­mayan firmaların daha kolay yönetebildiği bir süreç oldu. Koordinasyon zorlukları, birlikte olmanın yarattığı sinerji eksikliği ve iş yapma sürelerinin uzaması etkileri dışında faaliyetlerimizin beklediğimizden daha kolay dönüştüğünü söyleyebilirim.

Bu sürecin ufuk açıcı yanı ise bugüne ka­dar üzerinde hemen hiç düşünmediğimiz bazı konuların düşünülmeye başlaması oldu uzaktan çalışma, ofis gerekliliği ya da büyüklüğü önümüzdeki dönemde gün­demde epeyce yer alacak gibi gözüküyor.

Pandemi sürecinde birçok sektörde iş yapış şekilleri farklılaştı. Sizde durum nedir?

Firma içi ve dışı uzaktan erişimli toplantı­lar, günlük faaliyetlerimiz arasında yer al­maya başladı ve hayatımızı kolaylaştırdı. İşe geliş ve gidiş için yollarda harcanan süreler daha verimli kullanılmaya başlandı, onun dışında temel bir değişiklik yaşamadık.

Son olarak deniz dışı alanlarda da çalış­malarınız varsa bahseder misiniz?

Portföyümüze yeni katılan ‘Orcan’ firması­nın deniz dışında özellikle enerji santral­ları, çimento fabrikaları ve demir çelik sanayiinde geniş kullanım alanları var, konu üzerinde yeni çalışmaya başladık, ayrıca Alfons Haar Helikopter Yakıt İkmal Sistemleri dışında kamyonlar için de muhtelif ekipmanlar üretiyor, o konuda da çalışmalarımız sürüyor.

Görüşlerimizi açıklama olanağı verdiğiniz için Deniz Endüstri Dergisine teşekkürle­rimizi sunuyoruz.

Not: Bu röportaj Deniz Endüstri dergimizin Mart-Nisan 2021 - 71. sayısında yayımlanmıştır.