Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, Antalya'nın Kumluca ilçesi açıklarında batan 3 bin ton boksit yüklü geminin çıkarılması gerektiğini belirterek, "Geminin battığı bölge, Batı Akdeniz'in en hassas ve biyolojik çeşitlilik bakımından en zengin deniz kesimi. Batık geminin çıkarılmama maliyeti, çıkarılmasından ağır olur" dedi.
İskenderun Limanı’ndan Ukrayna’ya boksit madeni taşıyan yabancı bandıralı gemi, 5 Nisan’da Antalya’nın Kumluca açıklarında battı. Suriye uyruklu 14 mürettebattan 5’i kurtarıldı, 1’i hayatını kaybetti, 8 kişiye ise henüz ulaşılamadı.
Cumhurbaşkanlığı Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli Kurulu Üyesi ve TTKD Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, 3 bin ton boksit taşıyan geminin batmasının bölge için tehlike oluşturduğunu söyledi. Dr. Kesici, “Geminin battığı bölge, Batı Akdeniz’in en hassas ve biyolojik çeşitlilik bakımından en zengin deniz kesimi. Batık geminin çıkarılmama maliyeti, çıkarılmasından ağır olur” dedi.
‘ÇEVREYİ EN FAZLA KİRLETEN MADDE’
Alüminyum üretiminde hammaddeyi oluşturan boksitin bileşiminde alüminyum hidroksit ve alüminyum oksit bulunduğunu belirten Dr. Kesici, “Topraktaki boksit mineralinden alüminyuma uzanan yolculukta; çevreyi en fazla kirleten maddedir. Ayrıca batan gemide boya, sintine, balast suyu, akaryakıt, zehirli maddeler vb. kirleticilerin deniz ortamına yayılması, suyun oksijen seviyesini düşürdüğü gibi balıklar ve birçok su canlısı için toksik etki yaparak, ani ve kitlesel ölümlere sebep olabilir. İçinde bulunduğumuz mevsim, balıkların üreme ve gelişme dönemi olup, bölgede de av yasakları söz konusu. Kirlilik sonucu balık verimliliği azalacaktır” diye konuştu.
PETROL KİRLİLİĞİ
Petrol denizlerde ilk olarak yüzeyi kapladığı için ışık, oksijen ve havanın suyun alt katmanlarına geçişini engellediğini söyleyen Dr. Kesici, “Oksijenin azlığında oksijen solunumu yapan canlılar yaşayamaz. Özellikle sahile yakın bölgelerde toplu ölümlere neden olur. Işığın alt katmanlara ulaşamaması sonucunda su bitkileri fotosentez yapamaz.
Ötrofikasyona (plankton ve alg varlığının aşırı şekilde çoğalması) yol açmasının yanı sıra, besin zincirinin en alt basamağı olan bitkisel ve hayvansal plankton kayıplarına neden olur. Petrol, deniz kuşlarının kanatlarına yapışarak uçamamasına, balıkların solungaçlarına yapışarak solunumunu engellemesine ve canlıların bünyesine girmesiyle onları zehirleyici etkilere neden olur. Hatta bu canlıları avladığımızda petrol ve türevleri bizlere kadar ulaşabilir” dedi.
DENİZ DİBİNDE ‘KİTLESEL ÖLÜM’ UYARISI
Gemi batığı nedenli ağır metal ve akaryakıt kirliliğinin, başta balıklar olmak üzere birçok su canlısının beslenmesine engel olduğunu dile getiren Dr. Kesici, “Kirlilik nedeniyle balıklar daha temiz sulara doğru göç etmektedir. Bunun yanı sıra deniz dibinde yaşayan hareketsiz veya sınırlı hareket edebilen midye, istiridye, karides ve bazı dip balığı türleri, aşağı doğru çöken ve dibe ulaşan petrolden etkilenerek kitle halinde ölmektedir.
Sonuçta ağır metallerin sulara bulaşması, deniz ortamının aşırı kirlenmesine ve su canlıları vasıtasıyla gıda zincirine taşınması, tüm canlı sistemlerini etkilediği gibi insan sağlığını da olumsuz etkilemektedir” diye konuştu.
‘KİRLENEN DENİZLERDE İSTİLACI TÜRLER ARTAR’
Dr. Erol Kesici, deniz kirlenmesine neden olan kimyasal madde taşıyan gemi batıklarının vereceği zararları şöyle sıraladı:
“Tüm ekosisteme zarar veren, insan sağlığını bozan, balıkçılık da dahil olmak üzere, denizlerdeki faaliyetleri engelleyen, denizin kullanım kalitesini olumsuzlaştıran ve değerini azaltan önemli bir etkiye sahiptir. Batık boksit gemisi nedeniyle bölgede görülen aşırı kirlenme denizlerin soğuma kapasitesini zayıflatmakta, hava ve güneş ile temas etmeyen denizde eko-denge bozulmaktadır.
Böylece denizlerin gelecekteki potansiyeli yitirilmektedir. Bunların sonucu yaşam kaynakları zarar görmekte, insan sağlığı tehdit edilmekte, balıkçılık gibi deniz faaliyetleri etkilenmekte, kullanılan deniz suyunun kalitesi bozulmakta ve deniz canlı türleri azalmaktadır. Kirlenen denizlerde balon balığı vb. istilacı türler artmaktadır.”
‘BATIĞIN ÇIKARILMASI GEREKİYOR’
Gemiden sızan, denizde meydana gelen petrol kirliliğinin mekanik yöntemlerle ya da ‘sorbent’ adı verilen özel süngerle kısa sürede temizlenmesi ve kıyıya ulaşımının engellenmesi gerektiğini vurgulayan Dr. Kesici, “Petrol ve ağır metal kirliliği neden olan boksit yüklü batık geminin gelişen teknolojik imkanlar ile çıkarılması gerekmektedir. Geminin çıkarılmasındaki maddi giderin, deniz ekosisteminin ve biyolojik çeşitlilik kayıpları karşısında önemi bulunmamaktadır” diye konuştu.