Cem SEVEN
Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği Başkanı

2023 Eylül ayında Gemi ve Yat İnşa Sektörü Sürdürülebilirlik Eylem Planı’nı açıklayan Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği, 5 temel bileşen altında 40 adet stratejik hedef belirledi. Birlik Başkanı Cem Seven ile hem insan sağlığına ve çevreye duyarlı teknolojileri, birliğin kısa ve orta vadeli planlarını ve ülkemiz gemi inşa sanayiinin güncel durumunu konuştuk.

Hindistan'da yapılan G20 Liderler Zirvesi dolayısıyla güncel bir konu ile başlamak istiyorum. Tüm dünyada şirketler ve kurumlar art arda sürdürülebilirlik eylem planlarını açıklamaya başladı. Sizin bu konudaki çalışmalarınız ve gelecek planınız nedir?
14 Eylül 2023 tarihinde Gemi ve Yat İnşa Sektörü Sürdürülebilirlik Eylem Planı’nı açıklamış bulunmaktayız. Küresel gemi ve yat taleplerinin, insan sağlığına ve çevreye duyarlı teknoloji ve inovasyon bazlı üretim teknikleri kullanarak, ekolojik, ekonomik ve sosyal koşulları devam ettirerek karşılanması sürdürülebilirlik vizyonumuzdan yola çıkarak 5 temel bileşen altında 40 adet stratejik hedef belirlemiş bulunmaktayız. Bu hedeflerden 7 tanesi 2023-2025 eylem planı için seçilmiş durumdadır ve seçilen hedefler Birleşmiş Milletler kalkınma hedeflerinin 11 adedini kapsamaktadır. 

Ülkemiz gemi inşa sanayiinde önemli başarılara imza atıyor. Küresel başat bir oyuncu haline geldik diyebilir miyiz?
Küresel gemi inşa pazarında gemi sayısı olarak %3, DW olarak %0,1, CGT olarak %0,75 pay alan sektörümüz dünyada ilk 10 üretici ülke arasında yer almaktadır. Feribotlar, römorkörler, balıkçı tekneleri, mega-yatlar pazarında dünyada ilk 3 üretici arasında yer alan tersanelerimiz üretimlerinin %90’ının üzerinde ihracat odaklı çalışmaktadırlar. 

Özellikle IMO'nun mevzuatında altını çizdiği yeni nesil teknolojilerle donatılmış gemi inşasında ülkemizin durumu nedir?
Feribotlar, römorkörler, balıkçı tekneleri, mega-yatlar pazarlarında denizciliğin yeşil dönüşümünün pilot uygulamaları yapılmaktadır. Bu ürün kategorilerinin hepsinde teknolojik olarak ileri ürünler üreten tersanelerimiz, elektrik / hibrit / alternatif yakıt tahrikli gemilerin üretiminde küresel liderlik ederek dünya denizcilik sektörünün yeşil dönüşümünde büyük rol oynamaktadır. Yüksek katma değerli, teknoloji ve inovasyonun yoğun kullanıldığı, çevreye duyarlı gemilerin üretimi ile sektör küresel rekabette avantajlı hale gelmiş, yeni teknolojileri hızlı öğrenme, çevik tedarik ve temiz üretim teknikleri kullanım yeteneklerini geliştirmiştir. 

Talep devamlılığını sağlamak adına tersanelerimizde hidrojen/amonyak yakıtlı ya da uyumlu gemi siparişlerinin artması konusunda çalışmalarınız var mı?
Dünyada mega-yat siparişlerinin %12’sini, feribot siparişlerinin %8’ini, römorkör siparişlerinin %20’sini, balıkçı gemisi siparişlerinin %17’sini inşa eden tersanelerimiz, elektrikli/hibrit gemi siparişlerinin %14’ünü metanol yakıtlı gemilerin +7’sini, bio-yakıtlı gemi siparişlerinin %50’sini alarak önümüzdeki dönemde de elektrikli/hibrit/alternatif yakıt ile sevk edilen özel gemi piyasasında iddialarını devam ettirmektedirler. 

Gemi bakım ve onarımında Türk denizcilik sektörünün çok iyi yerlerde olduğuna dair sürekli pozitif haberler veriyoruz fakat gemi inşada da küresel bir oyuncu olmak sevindirici bir durum. Bu konuda yasal otoritelerle işbirliğiniz nasıl? Talepleriniz var mıdır?
Hemen hemen her konuda olduğu gibi gemi inşa ve tamir bakım sektörü de ilgili bakanlıklar ile istişare halindedir. Sektörümüzün karşılaştığı sorunlarda direkt bakanlıklar ile iletişime geçebilmekteyiz. Ve bize bu açık kapıyı bıraktıkları için kendilerine müteşekkiriz.

Dünyada yapay zekanın pek çok sektörde ağırlığını hissettirdiği baş döndürücü gelişmeler yaşanıyor. Sizler tasarım ve dijitalleşme konusunda ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?
Sektörün geleceği olan şimdinin öğrencilerini dinlemek onların bakış açılarını anlamak ve sektör geleneğini onlarla harmanlayarak geliştirmek için çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Teknolojinin öncü olduğu günümüz dünyasında gençlerimizi inovatif düşünceye sevk etmesi amacıyla her yol gemi ve yat tasarım yarışmaları düzenlemekteyiz. Gençlerimiz ortaya çıkartmış oldukları tasarımlarda gerek yapay zeka gerek ise inovatif düşüncelerini uygulama fırsatına kavuşmaktadır.

Bir yandan teknoloji ve dijitale ağırlık verirken paralel olarak kalifiye iş gücünün de geliştirilmesi gerekiyor. Bu konuda gerek eğitim çalışmaları gerekse akademiye ile ilişkiler ne durumda?
Günümüzde gemi inşa sektörü post modern sektörler arasında en dikkat çekici olanlarındandır. Teknoloji ve el emeğinin bir arada harmanlanarak ortaya başarılı projeler çıkmaktadır. Öğrencilerimizi gerek meslek okullarına gerek ise akademiye yönlendirerek sektörün iki temel ayağı olan teknoloji ve el emeğinin dengeli bir şekilde gelişmesi hususunda çalışmalar gerçekleştirmekteyiz.

Finansman sorunu geçmişten beri sektör açısından sıkıntılara gebe. Bu konuda geldiğimiz son durum nedir? Gemi inşa aşamasında krediler konusunda yaşanan sıkıntılara dönük ne tür çalışmalar yaptınız?
Sektörümüzün en büyük sorunu teminat mektubu sorunudur. Özellikle ihracat gemilerinde teminat mektubu projenin olmazsa olmazlarındandır. İlgili bakanlıklar ile bu konuyu düzenli olarak istişare ederek yurtdışı bankalardan sektörümüze yetecek kontrgarantinin sağlanması hususunda taleplerimiz üzerine çalışmalar devam etmektedir.

Sertifikasyon çalışmaları da sektördeki başarıya katkı sağlayan bir unsur olsa gerek...
Gemi inşa sektörü tüm dünyaca kabul görmüş belirli kurallar çerçevesinde gemileri inşa eder ve tamir bakımını gerçekleştirir. Ülkemiz tersaneleri bütün klas kuruluşları ile çalışmaktadırlar.

Jeopolitik olarak ülkemiz Çin ve Güney Kore'ye nazaran çok avantajlı bir konumda. Bu avantajlı konumun sektördeki siparişlere yansıması nasıl, yeterli midir?
İnşa ülkelerine göre gemi inşaatının dağılımı Uzakdoğu Asya ağırlıklı olup, 2023 yılı itibarıyla Uzakdoğu Asya bölgesi toplamda 3,373 adet gemi siparişi ile dünyadaki toplam gemi siparişlerinin %90,1’ine sayısal olarak sahiptirler. Bu siparişlerin 1891 adedi Çin, 715 adedi Güney Kore, 508 adedi Japonya tersanelerinde inşa edilecektir. Dünya sıralamasında Türkiye 44 adet gemi siparişi ile sipariş listelerine göre 7. Sırada bulunmaktadır.