1. YAZARLAR

  2. Osman ÖNDEŞ

  3. İzmir’li İlk Büyük Armatör Hacji (Hacı) David Farkouh
Osman ÖNDEŞ

Osman ÖNDEŞ

Gazeteci, Yazar ve Tarihçi

İzmir’li İlk Büyük Armatör Hacji (Hacı) David Farkouh

A+A-

Hayli geniş akrabalardan oluşan Farkouh ailesi Suriye’nin Humus kasabasındandır. Aile fertleri zamanla Amerika’ya ve Osmanlı Devleti’nde İzmir’e göç etmişlerdir. 

İzmir’e göç eden Hacjı (Hacı) David Farkouh ailesidir. Bir evi İzmir Kordon’da, fakat asıl ailece yaşadığı evi Buca’da idi. Bu evi bir konaktır ve günümüzde Buca Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi olarak kullanılmaktadır. Gerek kendi fotoğrafı ve gerekse aile fotoğrafları bulunamamıştır. Ancak halen İsviçre’de yaşamakta olan Yannis (Ioannis) Papadopoulos büyük büyük babasının yağlı boya bir tablosunu göndermiştir. Bu resim, makalemde yer alan tablodur.

Tablonun aslı Lozan’da özel bir depoda bulunmaktadır.

Yazışmalarımızda şu bilgileri vermiştir;

1. Bahsettiğiniz diğer Farkouh'ların ailemizle akraba olup olmadığını bilmiyorum. Anladığım kadarıyla Farkouh oldukça yaygın bir Arapça isim.

2. Buna bağlı olarak aile üyelerimizden hiçbirinin 1922'den sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındığını duymadım.

3. Constantine ve Elli Farkouh'un 7 çocuğu olduğundan bahsediyorsunuz. Sadece ikisini duydum: Stefanos ve Stefania. Ama Stefanos'un kızı kuzenim Elly Farkouh'a soracağım: Kendisi Atina'da yaşıyor ve ben kendisi ve bir süre önce ilk e-posta alışverişlerinizi yaptığınız kocası Nicos Galanopoulos ile düzenli olarak iletişim halindeyim.

4. Makalenizde yer alan resimdeki kişinin gerçekten Hacı Davud olup olmadığından emin değilim (belki de gençken). Ona ait elimdeki tek resmi ekliyorum: Bu onun portresinden alınmış net olmayan bir resim. Portrenin kendisi Lozan'da bir depoda saklanıyor, ancak ulaşılması kolay değil.

Yannis Papadopoulos’un ilk makalemde yer alan fotoğraf hakkındaki kuşkusunu dikkate alarak makalemden çıkarttım. 

Farkouh’lar Osmanlı toprakları olan Humus’ta zamanında çok tanınmış ve büyük Ortodoks aile topluluğu idi. Hacı Davut Farkouh’ın torunlarından Buca’da vefat etmiş olan “Beba” lakaplı Stephanie Farkouh’tur. Hiç evlenmemiştir ve İzmir’de Yunan konsolosluğunda sekreter olarak çalışırdı.


1885-1922 yılları arasında İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanları. Kaynak: “The Smyrna Quay”

Farkouh ailesinden1909 yılında İzmir Ticaret Odası üyesi olan Armatör Davud Farkouh'un adı, Erkan Serçe’nin “Tanzimattan Cumhuriyete İzmir'de Belediye” (1869-1945) adlı eserinde de adı geçmektedir. 

Hacji (Hacı) Davud Farkouh 1901-1905 ve 1912 yıllarında İzmir Ticaret Odası Başkanı olarak görev yapmıştır. Kararas'a göre Stephanie'nin (Beba) eşi Vourla-Urla yakınlarında yaşayan bir Rum Ortodoks tüccar olan Tenekeci idi. Oysa hiç evlenmediği de yazılıdır.

Hilda Voltera Barff’ın Levantine Heritage Foundation kaynağında yer alan anılarında bahsedildiği üzere; 1922'ye kadar Buca'nın nüfusu çoğunlukla İngiliz ve Rumlardan ve az sayıda da Hollandalı ailelerden oluşmaktaydı ki, Hollandalı Levantenler de çok güzel evler yapmışlardır ve bunların arasında en çekici olanı, mersin çalıları ile bezenmiş görkemli bir ev olan Lees Evi'dir. Yakın zamanda yanmıştır. At ve eşeklerin tek ulaşım aracı olduğunu hatırlatan binme blokları ve kapının yanındaki bağlama halkaları halen görülebilir.

Buca geçen yüzyılda eşkiyalar tarafından uygun bir yer olarak görülüyordu ve Edward Maltass, hasta çocuğunu iyileştirmesi için Buca'nın doktoru Macraith'i ikna etmesi konusunda kendisine yalvaran Katırcı Yani adındaki bir eşkiya ile tanışmıştı. Bay Maltass da yardımı kabul etmişti. Sonrasında bir gün, Katırcı’nın adamlarının Bay Maltass’ı kaçırdığını duyunca dehşete kapılmıştı ve Bay Maltass derhal serbest bırakılmıştı. Bir keresinde ise, Katırcı Yani Buca köyünü iki hafta boyunca elinde tutacak kadar ileri gitmişti. Sonunda valinin yolladığı askerler tarafından köyden çıkarıldı. İki adamı vurulmuş, gerisi ise kaçmıştı.

1900 senesinde eşkiyalar yeniden ortaya çıkmış ve Şiva isminde biri, Hacı Davud Farkouh’un çocuklarından 14 yaşındaki Constantine Farkouh’u kaçırmış ve Buca'nın Çerkes mahallesinde sakladıkları Constantine Farkouh’u serbest bırakmak için yüklü fidye istemiştir. Hacı Davut Farkouh haydutlardan birini fidyenin tamamını ona vereceğini söyleyerek, kaçmasına yardım etmesi için ikna etmiş ve oğlu güven içinde eve varmıştır. Bu haydutlardan biri olan Rum Kaptan Andrea, sonunda Bucalı köylülerce öldürülmüştür. 

1922'de İzmir yangını sonrasında Buca'da kalan tek İngiliz Hilda Voltera Barff idi. Pek çok Rum, evinin bahçesine sığınmış ve Amerikalılar tarafından Yunanistan'a tahliye edilene kadar da hepsini güven içinde bahçesinde tutmayı başarmıştı.”

Farkouh ailesinden ABD’ye göç edenlerden Fried Farkouh Ekim 1879'da Suriye'nin Humus kentinde doğdu, babası Fatallah Farkouh'du. Yaklaşık 1904 yılında, 2 Temmuz 1886'da Humus'ta doğan Wassila Trabulsi ile evlendi. Faried, aslen Suriye'de bir tüccardı ve orada yaşayan erkek kardeşiyle iş yapmak üzere Brezilya'ya birkaç gezi yaptı. Daha sonra din adamlığını seçti ve rahip olarak atandı ve 1927'de eşi ve altı çocuğuyla birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne göç edene kadar Humus'ta görev yaptı. Ailenin arkasında Farisa adında büyük bir kız çocuğu kaldı. Orada teyzesiyle birlikte kaldı ve daha sonra evlendi. 


Günümüzde Buca Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi olan Dacji (Hacı) David Farkouh köşkü. Kaynak: Buca Belediyesi Arşivi.

Farkouh ailesi, 2 Mart 1927'de Fransa'nın Le Havre kentinden 'SS France' vapuruyla New York'a geldi ve Humus’tan arkadaşları olup ABD’ye yerleşmiş olan Joseph Haddad'ın daveti üzerine Willimantic, Connecticut'a yerleştiler. Faried Farkouh, 6 Eylül 1950'de Brooklyn'de 71 yaşında öldü ve Maspeth, Queens, New York'taki Mt. Olivet Mezarlığı'na gömüldü. İzmir’e yerleşmiş olan David Farkouh ailesi Eylül 1922 olayları sırasında İzmir’den ayrılarak önce Selanik’e ve sonra Atina’ya yerleşmişlerdir. Farkouh ailesinden gelen bazı genç kuşak yakın yıllarda Brooklyn’de yaşamaktaydılar. Hacji (Hacı) Davud Farkouh ile Fried Farkouh’un yakın bir Farkouh akraba olup olmadığına dair bir kayıt bulunamamıştır.

İzmir’li Levanten ailelerin hemen hepsinin Levantine Heritage arşivine yansımış ve yayında olan yüzlerce fotoğrafı var olmasına karşın, Hacı David Farkouh ve ailesi hakkında fotoğrafların olmayışı çok şaşırtıcıdır. Ancak diğer Levanten ailelerin, özellikle Buca’da çekilmiş muhtelif fotoğraf albümleri mevcuttur. Farkouh ailesi fertlerinin bu fotoğraflardan birinde yer aldıkları muhakkak olarak düşünülmelidir. Ek’lediğim fotoğraf bunlardan biridir. Kaynak: Levantine Heritage Foundation.

Hacjı - Hacı David Farkouh son derece girişimci bir kişiliğe sahipti. İzmir’de kurduğu armatörlük şirketi ve bu şirketin sahip olduğu yük/yolcu vapurları ile devrinin ilk en büyük armatörü olmuştur. Ancak böyle bir filoyu kurmak ve işletmek için sahibi olduğu sermayenin nasıl kazanıldığı, cevaplandırması gereken bir konu olarak kalmıştır. 

Sicil kayıtlarında adı David Farkouh olarak geçmektedir. Yazışmalarda isminin başında “Hacji” kelimesinin yer alması, David Farkouh’un bir müslüman gibi Hacı olduğunu ifade etmemektedir.  

Ortodoks Hristiyan hacılarını ifade etmek için “hacji- Hacı” kelimesinin kullanılması, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda ortaya çıkmış sayılır.  Arapçadan ödünç alınan kelime, özellikle rahipler veya hacıları ifade ediyordu. 18. yüzyılda, Kudüs'e hacca giden tüm Türk Ortodoks Hristiyanlar, Müslüman olmadıklarını çok açık bir şekilde belirtmelerine rağmen, Kudüs’e gittiler ise Osmanlı toplumunda “Hacı” olarak kabul edildiklerinden kendilerine “hacjis /hajjis- Hacı” diyorlardı.

Hacı Davud Farkouh’un torunlarından Stephanie Farkouh 1922 yılında Yunanistan’a göç eden ailesi ile Selanik’te ve 1942’ye kadar Atina’da yaşadıktan sonra İzmir-Buca’ya dönmüş ve 1986’da Buca’da vefat etmiştir. Stephanie Farkouh, Hacı Davut Farkouh'un oğlu Constantine ve Elli (Pesmazoglu) Farkouh ailesinin kızı idi.


Yazar/Tarihçi Yaşar Aksoy Stephanie Farkouh ile söyleşi yaparken.

Stephanie Farkouh ile yazar/tarihçi Yaşar Aksoy vefatından altı ay önce bir söyleşi yapmış bu söyleşiyi 2002 yılında yayınladığı “Efsaneden Gerçeğe” başlıklı makalesinde nakletmiştir. 

Stephanie Farkouh şöyle anlatmıştır; “1909'da Buca'da doğdum. Şimdi Buca Belediyesi olan bina, bizim evimizdi. Çocukluğum o evde geçmiştir. Kışları Buca'nın mis gibi havasında yaşar, yazları ise Urla İskelesi'ne giderdik. Güzeller güzeli Buca’da çok kibar insanlar yaşardı. Thomas Bowen Rees, David Forbes, Dyong, Barker, James Gordon, Whittall gibi eski ailelerin muhteşem köşkleri vardı. O köşklerdeki yaşamı görmeliydiniz… Carlton Whittall, Ege'nin en büyük tüccarlarındandı. David Forbes köşkünün yanındaki arsada kısa paçalı beyefendiler golf oynardı.

1922 ile 1942 arasında Selanik ve Atina'da yaşadıktan sonra Alman Harbi sırasında Buca'ya döndüm. O günden beri Buca'da yaşarım. Top sahasının yanındaki, şimdi Yapı Kredi Bankası Lojmanı olan Gabriel'in evinde de oturduk. Mösyö Jiro'nun fabrikasında çalıştım yıllarca.

Buca, hızla değişti. Çok yabancı geldi, çok kalabalıklaştı. Eski insanlar öldü, güzelim köşkler harap oldu. Türklerle Hristiyanlar eskiden ne güzel dostluklar oluşturmuşlardı. O eski hayatı öyle bir özlüyorum ki. Şimdi ailemden kimse kalmadığı için yapayalnızım. Bu yüzden moralim bozuluyor bazen.” (Kaynak: Smyrna İzmir: Efsaneden Gerçeğe, Yaşar Aksoy, 2002).

Farkouh ailesi, aynı zamanda İzmir’li Levantenlerden Icardi ailesi ile de akraba olmuştur. Stephanie Farkouh’un annesi Urla'nın Ortodoks Rumlarından olan Pesmazoğlu ailesinden idi. 1909'da Buca'da doğmuş, 1913'te Selanik'e gitmişler,1919'dan sonra yazları Urla'ya gelip gitmişler. 1925'te Aralık ayında İzmir'e geldiğini hatırlıyor. 1946'da tekrar İzmir'e gelip yerleşmişler. Stefanie Farkouh ağır bir Rum aksanıyla konuşurdu ve Türkçesi zayıf idi. (Kaynak: Prof. Dr. Feyyaz Erpi; “Buca'da Konut Mimarisi (1838-1934)” 1987).

Stephanie Farkouh’u hatırlayan İzmir’li Ressam Elli Sifidis Hanım’dır. Kendisi bir süre Arkas Kültür ve Sanat Merkezi’nde görev yapmıştır. Bu anlatısında, Stephanie Farkouh’un vefatında İzmir Yunan Konsolosluğu’ndan gelen görevlilerin Stephanie’ye ait şahsi eşyalarını aldıklarını ve sonra bunları Atina’da Farkouh ailesinden olan bir aileye gönderdiklerini söylemiştir. Rose Marie Caporal anılarında (Levantine Testimony); Stefanie Farkouh’un Buca Heykel Meydanı’na bakan soldaki tek katlı evde yaşadığını ve bu evin bir süre belediye binası olarak da kullanıldığını anlatmış ve evin harabe halde olduğunu belirtmiştir. Meydan’da karşı tarafta Fred ve Julia Gout’un evi vardı. 1935 yılına kadar Kız kardeşleri de bu evde yaşadı.

İngiliz, Hollandalı, Alman, İtalyan, Maltalı Levantenlerin çoğunluğu meydana getirdiği ticaret ve gemi acenteliği ortamında Ermeni ve Rum tüccarlar da çok varlıklı idiler. İzmir Kordon bu ailelerin evlerinin olduğu görkemli bir rıhtım boyu idi. Fakat Bornova ve Buca’da da çok daha görkemli konakları vardı. 

 

 
Kaynak: G.Poulimenos & A.Chatziconstantinou; “The Smyrna Quay”  

İzmir Kordon’daki ve herbiri konak denilecek evlerden birkaçını renkli çizimsel fotoğraflarıyla kaydettim; Varlıklı ailelerin İzmir Kordon’da görkemli konakları veya evleri vardı. Bu evlerden biri Agop Spartali ve Takvor Spartali ailesine aitti. 42 odalı olan bu konak 1922 İzmir yangınından sonra ABD İzmir konsolosluğu olmuştur. Takvor Spartali (Spartalian)’ın evi de Kordon’da idi. 


Archipelago American Steam Navigation Co. Bayrak forsu (Lloyd’s of London House Flags & Funnels)

Peter Barry Ermeni asıllı bir İngiliz levantendi. Evi üç katlı idi ve İzmir Belediyesi’nde mühendis olarak çalışmaktaydı.

David George Farkouh son derece girişimci bir kişilik idi. Kapitülasyonların yabancılara sağladığı sınırsız ayrıcalıkları değerlendirerek, kurduğu armatörlük firmasını ABD bayraklı olarak kaydettirmiştir. Yunan armatörleri ile sermaye ve işletme ortaklığı yapığı şirket “Archipelago American Steam Navigation Co.” idi ve asıl merkezi Pire’de bulunuyordu. Bu suretle Yunan bayraklı gemilerin Osmanlı Devleti Limanlarına sefer yapmalarının yasaklandığı Midilli olaylarında rahatlıkla Yunan limanlarına da uğrak yaparak mal hareketini sürdürmüştür.

George Farkouh’un römorkör armatörlüğü de yapmıştır. 


Hacı David Farkouh’un halen Buca Belediyesi Kültür ve Sanat Merkezi olan Buca’daki konağının gece görüntüsü.

Ancak asıl ticarî faaliyet alanı armatörlüktü ve kurduğu Archipelago-American Steamship Co. ile vapurlarını Selanik, Osmanlı limanları arasında kapitülasyonlar sayesinde her türlü vergiden ayrıcalıklı olarak çalıştırmayı başaranlardan biri olarak kayda geçmiştir.

Sahip olduğu gemilerden biri; 386 grt. olan 1894 J.Jones & Sons, Liverpool inşa “Smyrna” idi. Bu gemi Archipelago American Steam Navigation Co.’ye aitti. Armatörü İzmir - Buca’lı Levantenlerden Hacı G. Farkouh idi. Firmanın genel müdürü Bay Arthur Pattison’du. Bu geminin eski adı “Smyrni” ve ilk inşa adı “St.Briene” idi. 

Hacı Davud Farkouh’un Archipelago American Steam Navigation Co. filosunda yer alan “Aphroditi- Alexandria” 1928 sonrasında İngiliz Hüseyin Rüstem tarafından satın alınmış ve “Rüstemiye” adı verilmiştir.

Genelyük gemisi (HBPD) S.S Rüstemiye  1883’de J.Austrico - Ungario Lloyd, Trieste Tersanesi’nde Oesterricheische Lloyd, Trieste adına “Reka” adıyla inşa edildi. 

• 1084 gt. ve ana makinesi 2 genişlemeli idi. Tam boy 221.9 ft, Kaimeler arası genişlik 31.5 ft., Derinlik 21.7 ft. ölçülerdeydi. 
• 1894’da Hacı Davud Farkuh, İzmir’e satıldı ve gemiye “Aphroditi” adı verildi. 
• 1905’de Hacı Davud Farkuni (Farkouh) geminin adını “Alexandria” olarak değiştirdi. 
• 1910’da Archilepago - American Steamship Co., İzmir (Hacı Davud Farkouh) gemiyi ABD bayrağına tescil etti. 


LR Armatörler bölümünde Archipelago American Steamship Co. – George Farkouh ve sahip olduğu gemiler.

• 1918’de Fransa hükümeti elkoydu ve “Victoire” adını verdi. 
• 1923’de Pire merkezli Ph.Cavounides satın aldı ve “Efstratios Cavounides” adını verdi. 
• Kasım 1928’de İngiliz Hüseyin Rüstem, İstanbul satın aldı ve “Rüstemiye” adını verdi. 
• Gelibolulu Hüseyin Hüsnü Mahdumu Rüstem Bey’e intikal edinceye kadar altı kez armatör değiştirmişti ve 45 yaşındaydı! 
• 1 Ocak 1933’de devletleştirme baskısı nedeniyle Türk Sosyete Vapurculuk TAŞ’ne devretti. 
• 1933’de Haliç’te Hüseyin İlhami Söker’e satıldı ve Ekim 1935’de Balat’ta söküldü.

1912 tarihli ABD Kaynaklı bir basın haberinde “Bugün İstanbul'dan buraya gelen tavsiyelerde, Türk hükümetinin, Amerikan bayrağı altında seyreden Washington buharlı gemisinin Ruslar tarafından batırılmasını protesto edeceği belirtiliyor. Washington, Amerikan eyaletlerinin adını taşıyan ve Amerikan limanları arasında seferler de yapan bir gemi filosuna sahip olan Archipelago-American Steamship Company'ye ait vapurun 8 Şubat'ta İstanbul ile Trabzon arasında Kızılay malzemelerini taşımakla meşgulken battığı bildirildi.


Rüstemiye Vapuru Sirkeci Rıhtımı’nda.

Mayıs 1912'de Türk-İtalyan savaşı sırasında İzmir Körfezi'nde mayına çarpıp batan Teksas buharlı gemisi bu hatta aitti. Archipelago-American Steamship Company'nin büyük bir kısmı vatandaşlığa kabul edilmiş Yunanlıların mülkiyetindedir ve gemilerine herhangi bir Amerikan sicili verilmemiş olmasına rağmen Maine yasalarına göre kiralanmıştır. 


S.S.Florida’nın Lloyd’s Register of Shipping 1911-12 yıllığındaki kaydı.

Ancak birkaç yıl önce bu şirketin gemilerine yönelik Yunan karşıtı boykot sırasında, şirketin büyük ölçüde Amerikan çıkarları tarafından kontrol edilmesi nedeniyle, İzmir'deki Amerikan Konsolosu tarafından hattın Amerikan bayrağını taşımasına izin verilmişti.” denilmektedir.

Archipelago-American Steamship Company'ye ait vapurlardan “Georgios” 1894 Ramage & Ferguson Ltd.’in Victoria Tersanesi’nde 130 Kızak No.’su ile inşa edildi. 695 hrt. ve 430 nrt., tam boy: 210.0 ft., genişlik: 29.1 ft., derinlik: 13.9 ft. olup Ramage & Ferguson Ltd. imalatı 3 genişlemeli ana buhar makinesi 99 nhp. güç üretiyordu. Kasım 1899’da battı. 


SS. Indiana-Auvergne adı ile.

David Farkouh filosunda yer alan “Vasco De Gama” 24 Mayıs 1879’da Dundee WB Thompson, Caledon Tersanesi’nde 29 Kızak No. İle inşa edildi. 1538 grt, 991 nrt ve tam boy:255.0 ft., genişlik 32.2 ft., derinlik: 17.2 ft. olan Vasco De Gama’nın 2 genişlemeli ve 250 hp azami güç üreten ana buhar makinesi WB Thompson, Dundee yapımı idi. 

İlk armatörlük firması Londra mderkezli George MacAndrew - Robert MacAndrew & Co., idi ve 30 Temmuz 1879’da Dundee Limanına tescil olundu. 

1883’de Marsilya merkezli Societe Generale de Transports Maritimes a Vapeur firmasına satıldı ve 1883 “Auvergne” adı verildi.1908’de A.A. Calparis’e ait Syra merkezli Hellenic Navigation’a Vapeur de Syra’ya satıldı ve “Eurotas” adı verildi. 1911’de İzmir merkezli Geroges Farkouh’a ait Archipelago-American Steamship Co.’ya satıldı ve “Indiana” adı verildi. 1915’de Fransa Hükümeti tarafından harp ganimeti olarak elkonuldu ve aynı sene ABD Bayrağına tescil olundu ve “Indian” adı verildi.


S.S. Sofia-New York’un Lloyd’s Register of Shipping 1911-12 yıllığındaki kaydı.

S.S. Sofia- New York- 696 grt., 429 nrt. ve tam boy: 210.0 ft., genişlik: 29.1 ft., derinlik: 13.9 ft. olup, ana buhar makinesi Leith, Ramage & Ferguson yapımı 3 genişlemeli olup, 99 nhp güç üretiyordu. Leith, Ramage & Ferguson - Victoria Tersanesi’nde 131 Kızak No’su ile inşa edildi. 19 Eylül 1894’de denize indirilmiştir.

1910’de ilk armatörlük firması Archipelago Steamship Co. -Davud Farkouh ve bağlama limanı İzmir idi. 1911 Archipelago American Steam Navigation Co. -G. Farkouh, Smyrna ve “New York” adı verildi.19 Eylül 1922'de borçlarından dolayı İstanbul’da ABD Sefareti tarafından haczedildi. 1924’de LR’deki kaydı silinmiştir. 


S.S.New Jersey’in Lloyd’s Register of Shipping yıllığındaki kaydı.

David Farkouh filosunda yer alan “Maine” genel yük gemisi, New Castle -Charles Mitchell & Co.- Low Walker Tersanesi’nde 135 Kızak No.’sı ile 1865 yılında inşa edildi ve 17 Mart 1866’ de denize indirildi. İnşa adı “Tour” olan genel yük gemisi 376 grt., 267 nrt. tam boy: 166.2 fr., genişlik: 25.4 ft., derinlik: 14.9 ft. idi. Newcastle, John Samieson & Co. üretimi 2 genişlemeli ana buhar makinesi 80 hp. Güç üretiyordu.1866’da İskenderiye’de M. Sakakkini adına tescil olundu.

1890’da Süveyş merkezli Hidiv Mail Steamship Co. tarafından satın alındı ve “Mukber” adı verildi.
1892’de Süveyş merkezli Hidivyal  Steamship Administration tarafından satın alındı ve 1894’de adı “Mukbir” olarak değiştirildi. 1899’dan sonraki kaydı Lloyd’s Register of Shipping yıllıklarında “Maine” adıyla devam etmektedir. LR 1918-19 yıllığında “Maine” adı ile ABD ve İzmir limanı kayıtlı olarak yer almaktadır.

Hacı David (George) Farkouh Eylül 1922 İzmir olayları öncesinde ailesiyle İzmir’den ayrılarak Selanik’e ve daha sonra Atina’ya yerleşti. Farkouh soyadında bazı kişilerin zamanla ABD’ye göç ettiği hakkında bilgi mevcuttur. Ancak Yannis Papadopoulos büyük büyük dedesinin ve ailesinin Atina’da kaldıklarını kaydetmiş ve Stephanie Farkouh sonraki yıllarda Buca’ya dönmüş ve burada vefat etmiştir. Yannis Papadopoulos; Constantine ve Elly Farkouh'un Stefanos ve Stefania ismini verdikleri iki çocuğu olduğunu ve kuzeni Stefanos’un kızı Elly Farkouh’ın Nicos Galanopoulos evli olduğunu ve Atina'da yaşadıkları belirtmiştir.

Hacı Davud Farkouh hakkındaki bir genel değerlendirmede çok kayıt bulunmaktadır; İzmir’li Hacı Davud Farkouh tarafından 1894 yılında İzmir - Mersin posta vapurculuğu amacıyla kurulan şirket, 1910’da bağlama limanı İzmir olmasına rağmen adını “Achipelago - American S.S.Co.” olarak değiştirmiş ve ABD bayrağına tescil etmiştir. Bu değişimdeki amaç gemilerin ABD bayrağı sayesinde sorunlardan uzak tutulmasıydı. Sahip olunan gemilerin zabitanı tamamiyle adalı Yunanlıydı, gemiciler ise Türklerden oluşuyordu. Hacı Davut Farkuni devrine göre 14 gemiden oluşan çok ciddi bir filoya sahipti. Gemiler; “Virginia”, “Washington”, “Montana”, “Georgios”, “New York”, “Elli”, “New Jersey”, “Texas”, “Oregon”, “Konstantinos”, “Olga”, “Florida”, “Indiana” ve “Maine” gibi çoğunluğu ABD ağırlıklı kent isimlerinden oluşuyordu. Balkan Harbi sonrasında Karadeniz iskeleleri bağlantılı olduğu kadar Yunanistan’a da posta seferleri düzenlenmiştir.

ABD bayrağına geçmiş olmak beklenen korumayı getirmediğinden gemiler I. Dünya Harbi sonuna kadar İzmir ve İstanbul’da bağlı kalmış ve 1918’de Fransızlar tarafından el konulmuştur. Şirket aynı sene sonunda kendini feshetmiştir.


Hacı Davut Farkouh İzmir’de aynı zamanda römorkör armatörlüğü de yapmıştı. Kaynak: Kartpostal İzmir.

İzmir limanından özellikle rıhtımdaki mavnaları kıçtankara bağlı ticaret gemilerine ve gemilerden yeniden rıhtıma yedekleme yapan römorkör sahibi olduğu da kayıtlarda yer almaktadır. 

David Farkouh’un 1922 sonrasında Lloyd’s Register of Shipping yıllıklarında kaydı görülmemektedir.   
Hacı Davud (George) Farkouh bundan sonra armatörlük dünyasından çekilmiştir.

Günümüz aile bireylerinden gelen mesajlar:
Hacı Davud Farkouh konulu makalemi Academia-Edu’da yayınladıktan sonra zaman içinde ailenin günümüz bireylerinden mesajlar aldığımı kaydetmeliyim. Bu mesajlardan biri Katherine Farkouh Gabrıelli imzasını taşımakta ve Fransızca olan mesajında şöyle; 

“Günaydın Sadece internetteki makalenizi okudum. Ben Stefanos Farkouh'un torunuyum ve dolayısıyla Constantinos’un oğlu Georges Farkouh'un torunu ve Hac Daoud'un torunuyum. Ailem hakkında başka bilginiz var mı?”

Doğrusu Farkouh ailesi hakkında daha ayrıntılı bilgi ve fotoğraf ararken ailenin günümüz bireylerinden gelen mesajda bile benden bilgi beklemeleri şaşırtıcı olmakta… 
 

Bu yazı toplam 845 defa okunmuştur.
Önceki ve Sonraki Yazılar