Gemiler inşa edildikten sonra deneme seyrine çıkar, armatörüne ya da işletmesine devredilir. Bir yıl süren garanti periyodunda sorunları çözülür ya da örtülür yoluna devam eder. Çoğunlukla yükünü taşırken, sorunlarını da beraberinde taşır.

Gemide çalışan personel sanki görevlerinin gereğini yerine getirir gibi sorunların üstesinden kendi bildiklerince gelmeye çalışırlar. Bundan ne armatörün ne de tersanenin bir bilgisi olur.

Şeker hastası olduğunu bilmeyen insanların yaşadığı gibi, gemi seyrine devam eder ne zaman bir kaza ya da olumsuzluk had safhaya geldiğinde; Gemide saklı kalmış olan bu sorunlar kendini gösterir. Çalışanın ya da armatörün başına iş açar.

Yıl 1985 Türkiye’de yeni inşa edilen bir gemiye başmühendis olarak katıldım. Oldukça modern insansız kontrol kavramında, ama vardiya tutulmadan çalışma yapılamayan bir gemi idi. Geminin deneme seyrinde ve yük alıp denize açıldığımızda o kadar çok sorunla boğuşuyordum ki saymakla bitmez.

Gemi imkânları ile geminin seyrini sağlamak için, nerede ise makine dairesinde yatıyordum. Belçika’nın Anvers limanına yükümüzü boşaltıp yakıt aldıktan sonra, İngiltere’nin Edinburgh limanından yük alıp, Amerika’nın New Orleans limanlarına yol almak üzere hareket etmeden önce, Gemiye gelen kiralama surveyör’ü ile birlikte yakıt değerlerini iskandil ile ölçerek hesaplamaya çalışıyordum. Olacak gibi değil, bir gün önce gemiye yüklenen yakıt 50 ton eksik! Ana makinenin günlük yakıt harcaması 8 ton/gün.

Ne oldu da Belçika’nın Anvers limanından İskoçya’nın Edinburgh limanına bir gün bile sürmeyen seyir sonunda, gemi tanklarında yapılan ölçümde; elli ton yakıt daha az görünüyor. Deniz suyu sıcaklığı 5⁰C olduğu için yakıt yanlış konumlandırılmış iskandil borusunda yükselmiyordu.

Gemi omurgası üzerinde bulunan merkez pozisyonunda olan yakıt tanklardan birinin iskandil borusunda yakıt donmuş hareket edemediği için yeterince ölçüm alamıyorduk. Çünkü tank iskandil borusu ballast tankının içinden geçerek, ana güverteye çıkıyordu. Aldığımız ölçü ile hesapladığımız değer toplamda elli ton yakıt gemide eksik görünmekte idi.

Gemi kaptanı ve şirketle sorunu paylaştığımızda yapacak bir şey olmadığını ölçtüğümüzü kabul edip yola devam etmemizi istediler.

New Orleans’a geldik yükü boşalttık gemiyi kiralayan firmanın surveyör’ü’ ile yakıt mutabakatı yapacağız. Ben bir bahane bulup geciktirmek için zaman kazanmaya çalışıyordum. Bu seferde yakıt seviyesini ölçemediğimiz tankın iskandil borusunda yakıt miktarı doğru gösteriyordu. Çünkü oradaki deniz suyu 25°C da idi. Yakıt iskandil borusunda kolay yükseliyordu.

Durumu kiracının surveyör’ü ile paylaştım. Ana makinenin özgül yakıt harcam’ı, aldığı yol bunlara göre New Orleans’a varana kadar yakması gereken yakıtın ne olduğunu bildirdim. Dolayısı ile iki survey arasında tanklarda yapılan ölçüme göre tespit edilen yakıt harcam’ının ana makinede yakılan gerçek yakıt miktarı olmadığını bildirdim. Gerçekte ana makinenin teknik özelliklerinden tespit edilen yakıt harcamı üzerinden gemideki yakıt miktarı değerlendirerek, kiralama surveyör’ü ile karşılıklı mutabakat yapabildik.

Burada elli ton yakıt fazlası varmış gibi görünen tank iskandillerinin doğru olmadığını kanıtlayarak elli ton yakıtın geminin işletme hesabında kalmasını sağlayabildim. Aksi takdirde kiracı firmanın hesabına geçmiş olacaktı.

Gemisinin yakıt tanklarda yakıt miktarı belirlenemediği için yok yere işten atılan başmühendis mi ararsın, gemisini gereksiz yere yakıt almak için acil limana sokan işletmecimi ya da bu nedenle gemisini satan armatör mü?

Yıl 2014 yine Türkiye’de yeni inşa edilen bir geminin yakıt tankının yanlış konumlandırılan iskandil borusu nedeni ile ölçüm sorunu ile karşı karşıya kaldım. 30 senedir bu yanlışlık çözülemez mi?

Yanlışlık ya da hatalar; hataları yaşayan ya da hataların, hata olduğunu görebilen kişiler ya da kurumlar tarafından çözülebilir. Hataları üreten ya da hatalarla yaşayanlar onun hata olduğunu bilmiyorlarsa o hata yıllarca yaşamaya ve bedelini ödetmeye devam edecektir.

Gemi inşasından kaynaklanan hataları görebilmenin en kolay yolu, Gemi inşası tamamlandıktan sonra geminin denizdeki hareketlerini ve işletmesini takip eden, gemi personeli ve gemi işletme yönetiminden, gemide yaşayan sorunlarla ilgili doğru geri bildirimler alabilmektir.