Dünyanın en büyük gemi maketleri müzesi: Das Maritime Museum Hamburg
Almanya'nın Hamburg şehrinin Hafen City semtinde bulunan Das Maritime Museum - Uluslararası Denizcilik Müzesi bir yayıncı ve deniz sevdalısı Axel Springer AG’nin eski yönetim kurulu Başkanı Peter Tamm’ın ömrü boyunca bir araya getirdiği 40.000'den fazla öğe ve 57,200 büyük ve küçük ölçekli gemi maketi, bir milyondan fazla fotoğraf, gemilerin inşaat planları, üniformalar ve denizcilik sanatlarından oluşan koleksiyonuna ev sahipliği yapan bir müzedir. Bu müze 2008 yılında eski bir depoda açıldı.
Türkiye’mizde Feramuz Aşkın - İlker Meşe’nin kurduğu “İlkfer Denizcilik Müzesi” ve Lucien Arkas’ın İzmir’de mevcut ve adına “Denizcilik Müzesi” değil, nedense “Arkas Deniz Tarihi Merkezi” dediği minyatür müzeler dışında, Das Maritime Museum-Gemi Maketleri Müzesi gibi müze yoktur.
Neden yoktur ve küçük ölçekte gemi maketleri müzesi tasarımını devlet otoritesi ve yerel yönetim otoritesi işbirliği ile kim harekete geçirmelidir. Belki biri veya birileri ortaya çıkacaktır!
Das Maritime Museum-Uluslararası Denizcilik Müzesi Hamburg Parlamentosu’nun bağışladığı Hamburg Hafen City’deki antrepolardan birinde bulunmaktadır. İstanbul’da çok daha küçük ölçekli olsa da Kasımpaşa’daki Cezayirli Gazi Hasan Paşa Kışlası yerle bir edilmiş yok edilmiş, Salıpazarı’ndaki antrepolardan hiçbiri böyle bir amaç için akla bile gelmemiştir.
Hamburg- Speichestadt Antrepoları
Türkiye’de iktidardaki karar verecek makamların böyle bir yaklaşımı olup olmadığı görülmemektedir!
Das Maritime Museum’deki özel koleksiyon, 1934 yılında Axel Springer AG'nin eski yönetim kurulu başkanı Peter Tamm’ın çocukluk yıllarındaki merakı ile başlamıştır. Tamm'ın anlattığı üzere, ilk olay annesinin ona bir model gemisini sunmasıydı.
Hafen City'deki açılıştan önceki yıllarda koleksiyon, "Wissenschaftliches Institut für Schifffahrts-und Marinegeschichte" (Akademik Denizcilik ve Denizcilik Tarihi Enstitüsü) olarak adlandırılıyordu ve Elbchaussee caddesindeki bir konakta bulunuyordu ve yalnızca randevuyla açılıyordu. 2004 yılında Hafen City mahallesinde yeni bir müze açılması için Peter Tamm’ın koleksiyonlarını bağışlaması Hamburg Parlamentosu’nda heyecanla ve takdirle karşılandı ve oybirliğiyle onayladı; Müze 25 Haziran 2008'de Almanya Cumhurbaşkanı Horst Köhler tarafından açıldı.
Peter Tamm ve eşi Ursula Tamm
Müzenin Mimarisi
Müze’nin bulunduğu tahsisli bina Kaispeicher B Rıhtım antreposudur ve kullanılmamaktaydı. Mimarlar Bernhard Georg Hanssen ve Wilhelm Emil Meerwein tarafından 1878 ve 1879'da inşa edilen, Hamburg'daki en eski korunmuş bir antrepo idi. Ahşap ve çelik sütunlardan oluşan destekleyici bir yapı ile inşa edilmiş olup, tuğladan yapılmış dış duvarlar da binayı desteklemektedir. Neo-Gotik tarzda tasarlanmıştır.
Tahıl asansörü ve paketlenmiş ürünler için zemin depolaması kombinasyonu olarak inşa edilmiş ve kullanılmıştır. 1890 yılında Hamburg şehri parlamentosu, Kaispeicher B olarak anılan depoyu satın almış ve kent kültürü ve mimari tarihi adına koruma altına almıştır. 2000 yılında kültürel miras binası olarak listelenmiş ancak 2003 yılı sonuna kadar eşya deposu olarak kullanılmıştır.Müze bir süre tadilattan sonra 2008 yılında ziyarete açılmıştır. Mirjana Marcovic (MRLV Architekten) yenilemeleri planlamış ve bu tasarımı ile Architekten-undIngenieurverein Hamburg ödülüne layık görülmüştür.
İç dekorasyonu ve süslemeler
Müzedeki gemi maketleri başta olmak üzere tüm koleksiyon ağırlıklı olarak Peter Tamm'ın özel koleksiyonundan örnekler içermektedir. Müze askerî denizcilik amaçlı olmadığı halde bu konuda tarihsel farkındalık eksikliği nedeniyle medyada ciddi şekilde eleştiriyle de karşılaşmıştır! Bazı eleştirmenler daha sonra görüşlerini değiştirmiştir.
Peter Tamm bir ömürboyu hayranlıkla bağlandığı koleksiyonlarının bulunduğu müzede.
Müzede ayrıca deniz veya deniz temalı tablolar, balina kemiğinden veya fildişinden yapılmış gemi maketleri, silahlar, üniformalar ve süslemeler yer almaktadır. Ayrıca, Alman kâşif Arved Fuchs'un,Sir Ernest Shackleton'un İmparatorluk Trans-Antarktik Keşif Gezisi'ndeki küçük cankurtaran botu James Caird'in reprodüksiyonu da sergilenmektedir. Müzenin arşivinde ayrıca Trafalgar Savaşı'ndaki zaferiyle ünlü Lord Horatio Nelson’ın 47 orijinal mektubu ve 15.000 yolcu gemisi menüsü de bulunaktadır.
Das Maritime Museum Hamburg, 10 kat ve12.000 metre karelik bir toplam mekânda sergilemenin yapıldığı, dünyanın en büyük gemi maketleri müzesi olmaktadır. Müzede ayrıca çoğu antika özelliğinde 100.000 denizcilik ve denizcilik tarihi konulu kitap koleksiyonu bulunmaktadır.
Deck-Güverte adı verilen 10 kattaki sergilemeler şöyledir:
• 10. kat: Kültür Forumu, özel sergiler,
• 9. kat: Gemi maketleri, su sporlarının büyük dünyası,
• 8. kat: Denizcilik Sanatı (Sanat galerisi ve “Hazine sandığı”),
• 7. kat: Deniz araştırmaları, enerji ve balıkçılık,
• 6. kat: Ticari gemicilik, gemi seyahati ve limanlar,
• 5. kat: Dünya Donanmaları (1815'ten günümüze),
• 4. kat: Askeri gemilerde yaşam, gemi silahları,
• 3. kat: Gemi yapımı ve mühendisliğinin gelişimi,
• 2. kat: Yelkenli gemiler - antik çağlardan Hanse Sail'e, Horniers Burnu'na ve korsanlığa kadar,
• 1. kat: Kaşifler, navigasyon, iletişim ve çocuk alanı,
• Zemin kat: Fuaye, resepsiyon alanı, restoran ve müze mağazası.
2008’den günümüze Das Maritime Museum
Müze, 2008 yılında ilk kez Deutsche Stiftung Denkmalschutz'un sponsorluğunda ülke çapında düzenlenen ve kültürel miras alanlarını halka açan Tag des offenen Denkmals etkinliğine katılmış ve açıldığından itibaren bir yıl boyunca müzeyi 100.000 kişi ziyaret etmiştir. Müzenin bütçesi, yılda 150.000 ziyaretçi tahminine göre hesaplandığından, ziyaretçi sayısı 50.000 kişi az olmuştur.Yıllar içinde ziyaretçi sayısı 300.000’i geçmiştir.
Almanya’da muhtelif koleksiyonların sergilendiği muhtelif ölçekte 505 özel müze vardır ve yıllık ziyaretçi sayısı 3 milyona yaklaşmıştır.
Kurucuları
Müzenin sahibi Peter Tamm veStiftung Vakfı'dır.
Müze, Hamburg limanındaki Speicherstadt'ta (Antrepolar bölgesi) yer almaktadır. Bina, Hamburg Senatosu tarafından 99 yıllığına bedelsiz olarak Vakfa kiralanmış ve binanın yeniden düzenlenmesi, Hamburg şehrinden alınan 30 milyon Euro tutarındaki hibe ile desteklenmiştir.
Denizcilik Tarihinin 3000 yılı
Kaispeicher B listesinde yer alan Uluslararası Denizcilik Müzesi’nin 9’uncu katında 3000 yıllık denizcilik tarihi, değerli sergiler, gemi modelleri ve tablolar sergilenmektedir.
Buradaki anlatımda; 3000 yıllık denizcilik tarihine yolculuk başlamakta ve gemi maketlerinden oluşan modeller denizcilikteki çeşitli gelişmeleri göstermektedir. Müzede sergilenen en eski örnek; Geesthacht yakınlarındaki Elbe'den gelen, en basit aletlerle oyulmuş binlerce yıllık bir ağaç gövdesidir.
Tasarımcılar çalışmalarını gemi planları ve modellerine göre planlamaları ancak yüzyıllar sonra mümkün olmuştur. Hayatta kalan en eski belgelerden ikisi bu dönemi anıyor: 1650'lerden kalma bir İngiliz gemisinin blok modeli ve William Keltridge'in 1675'ten kalma el yazmasından çizimler bu müzede sergilenmektedir.
Diğer katlardaki sergilerde; madalyalar ve üniformalar, dünya donanmaları, ticari ve yolcu gemilerinin maketleri yanı sıra tanınmış deniz ressamlarının değerli tabloları da sergilenmektedir.
Koleksiyon
Dünyanın en büyük özel denizcilik koleksiyonu! Peter Tamm Koleksiyonu’dur.
• 1.700 büyük gemi modeli.
• 1:1.250 ölçekte 55.000 minyatür model.
• 7.000 resim, çizim, grafik ve sulu boya.
• 50.000 inşaat planı.
• 120.000 monografi ve toplu eser.
• 2.000 film.
• 1 milyondan fazla fotoğraf.
• 2.000 gemi menüsü.
• 100.000 denizcilik ve denizcilik tarihi konulu kitap.
• En büyük yolcu gemisi modeli: “Cap Arcona II”, ölçek 1:37,5, uzunluk: 5,4 m.
• En büyük yelkenli gemi modeli: “Wapenvon Hamburg III”, ölçek 1:16, uzunluk: 4,3 m.
• En büyük gemi maketi: iki kişilik denizaltı, "Seehund" tipi, uzunluk: 12 m.
• En küçük gemi maketi: Yelkenli bot modeli, ölçek 1:1250, uzunluk: yakl. 5 mm.
• Das Maritime Müzede her kat bir Deck-Güverte olarak adlandırılmıştır. Sergilenen her model Almanca ve İngilizce etiketlerle anlatılmıştır.
• Müze ayrıca ziyaretçilere, gemi maketleriyle sunulan bu denizcilik yaşamında modellendiğini gördükleri sayısız gemiyi kullanan denizcilerin hayatlarına da bir bakış sunmakta, üniformalar, şapkalar, madalyalar, hafif silahlar ve daha fazlası dördüncü güvertede sergilenmektedir.
• Her güverte son derece geniş bir alanı kaplamaktadır ve çok değerli gemi kaetlerine sahiplik etmektedir.
Aslında her güverte, başlı başına bir müze oluşturacak kadar çok malzeme içeriyor.
• Müzenin dokuzuncu güvertesinde ziyaretçiler, tamamı 1:1.250 ölçeğe sahip, belki de dünyada türünün en büyük koleksiyonu olan 50.000 minyatür gemiyi inceleyebiliyor.
• Cilalı ahşap zemini ve ahşapla kaplanmış kirişleri olan sekizinci güverte, 200'den fazla denizcilik tablosundan oluşan muhteşem bir koleksiyon sergiliyor. Çoğunluk, Genç Willem van de Velde'nin 1672 tarihli İngiliz hat gemilerinin güzel bir tasviri de dahil olmak üzere yelkenli gemileri tasvir ediyor.
• Yedinci güvertedeki sergiler okyanus keşifleri ve araştırmalarına odaklanıyor. Öne çıkanlardan biri, Walt Disney'den çok Jules Verne'e borçlu olan Kaptan Nemo'nun Nautilus modelidir.
• Altıncı güvertedeki sergiler ticari ve yolcu taşımacılığına odaklanıyor. Yelkenli gemi Sea Cloud II'nin 2001 yapımı kabininin tam boyutlu olarak yeniden yaratılması, ziyaretçilerin birinci sınıf seyahat lüksüne adım atmalarına olanak tanıyor.
• Beşinci kata merdiven veya asansörle inmek, ziyaretçilerin Savaş ve Barış gösterilerini görmesini sağlar. Eski (1906) ve daha yeni (1970) torpidolar ile Bismarck ve Yamato modellerinin arasında birkaç dikkate değer eser bulunabilir.
Daima Tam Yol ileri- Full speed Ahead
Peter Tamm bir zamanlar Axel Springer'ın en güçlü yöneticisiydi.
12 Mayıs 1928'de doğan Peter Tamm, denizcilik kökleri ve gelenekleri 17. yüzyıla kadar uzanan, deniz kaptanları ve gemicilik şirketi sahiplerinden oluşan bir Hamburg ailesinden geliyordu. Tamm'ın sigorta satıcısı olan babası, çocuğunu sık sık limana götürürdü; burada Peter, tüm duyularıyla sesleri ve kokuları, ayrıca renkli koşuşturmayı içine çekerdi. Beşinci doğum gününde yelken eğitim gemisi “Gorch Fock”un denize indirilmesine katıldı. Çocukluğundan itibaren denizcilik konuları da koleksiyonerlik tutkusunun odağındaydı.
Tamm 1948'de eğitimini finanse edecek bir iş ararken, Axel Springer'in geniş çapta duyurulan yeni bir günlük gazete kurma niyetiyle karşılaştı. Tamm, bu "Hamburger Abendblatt"ın, Hamburg'un ünlü yolcu gemilerinin nerede olduğu ve akıbetiyle ilgili bir diziyle ilgilenebileceğini düşündü. Konuyla ilgili pek çok materyali vardı, bu yüzden on fotoğraf seçti, her biri için kısa bir metin yazdı ve bu materyali yazı işleri ofisindeki yönetici editör Otto Siemer'e kendini tanıtmak için kullandı. Böylece Deniz Ticareti sayfasında serbest muhabir olarak işe girdi ve dizisi bir yıl boyunca yayınlandı.
Altı yıl sonra, o zamanki yazı işleri müdürü Otto Siemer, Peter Tamm'a bu konuda yetenekli olduğunu söyleyerek yayıncılık kariyerini önerdi. Tamm ilk görevini beklenenden daha erken aldı. 1959'da yayıncının Berlin Kochstrasse'deki ofisinin temeli atıldıktan ve saygıdeğer Ullstein Verlag'ı satın aldıktan sonra yayınevinin iddialı bir yöneticiye ihtiyacı vardı. Yayın müdürü olarak “Berliner Morgenpost” ve “Berliner Zeitung.” u yeniden canlandırmakla görevlendirildi. Zaanla eşi Bayan Ursula ile birlikte Berlin'e taşınan 32 yaşındaki Tamm yılmadı.
Peter Tamm'ın Axel Springer Verlag’da 21 yılını tek icra kurulu üyesi veya CEO olarak geçirdiği 43 yılın ardından 11 Temmuz 1991'de veda etti. Peter Tamm 12 Mayıs 1928’de Hamburg’da dünyaya geldi.29 Aralık 2016’da Hamburg’da vefat etti. Beş çocukları vardır. Sevgili eşi Ursula Tamm, Temmuz 2024’de Hapag Lloyd’un desteklediği bir lansman’a ait Hamburg Uluslararası Denizcilik Müzesi'ndeki törende etkinlikte torunları Constantin ve Antonia ile birlikte isim annesi olarak yer aldı. İlk kaptanlar Antonia ve kardeşi Constantin'di.