Dimetoka’dan İstanbul Haliç Fener’e ve dünyaya açılan bir armatör, tüccar Eugene Eugenides
Eugene Eugenides 22 Ekim 1882’de günümüzde Didymóteikhon veya Demotika olarak adlandırılan Osmanlı kasabasında Evros’da dünyaya geldi. Dimetoka, Türkiye sınırına yakın, Edirne’nin 40 km. güneyinde ve Uzunköprü’nün 20 km. batısında Evros vilâyetine (Nomos) bağlı yaklaşık 19.000 nüfuslu bir kasabadır. Sultan II. Bayezıt 1488’de bu kasabada dünyaya gelmiştir. Eugenides ailesi İstanbul’da Moda Bostan Sokak’ta satın aldıkları bir eve yerleşmiştir. Babası İstanbul’da kıdemli hukukçulardan Agapios Eugenidis idi. Annesi Charikleia Afentaki saygın Rum ailesinin kızıydı. Eugene Eugenides Robert College’den mezun olduğunda yirmi yaşındaydı.
Robert Collage ilk mezunları
Robert Kolej’den mezuniyetinden kısa bir süre sonra İngiliz Denizcilik şirketi Doro’s Brothers’ta çalışmaya başladı ve 1904’te 24 yaşında iken Galata’daki gemi donatanı ve acentesi Theodore Reppen’e genel müdür olmakla kalmadı, bir süre sonra küçük bir hisseyle ortak oldu. Theodore Reppen’in firması Yazıcı Caddesi 60, Carlo Amancieh Apartmanı No.9 Pera (Beyoğlu) idi.
Zamanla kereste ticaretine ağırlık verdi ve İsveçli armatörlük firması Brostörm Conzern ile iş birliğine gitti. Bu süreçte Haliç Fener’de gemi söküm ve onarım tersanesini kurdu. Bu tersanede çoğunlukla Fener’de yeri olan gemi sökümcüsü Hüseyin İlhami (Söker) gibi gemi sökümcülüğü yapıyordu. Yine Fener civarında kereste ticarethanesi bulunuyordu.
1907’de Svenska Orient Linien ile iş birliği yaparak Standivanian Near East Agency’i kurdu. İskandinav ve Baltık ülkelerinde tesis ettiği iş birliği sayesinde çok güçlü bir kereste ticareti elde etti. 1922’ye kadar İstanbul’da en önemli tüccarlardan biri olarak tanınıyordu. 1923’te Türkiye’den ayrılarak Atina’ya yerleşti. Bu başarıları sayesinde Yunanistan’ın dış ilişkilerinin gelişmesinde çok önemli bir aracı durumuna geldi.1926’da Yunanistan’da Finlandiya Fahrî konsolosu atandı. 1937’de satın aldığı ilk gemisine “HS Argo” adını verdi ve muhtelif denizcilik firmalarında büyük hisse sahibi olarak yabancı yatırımcılarla birlikte başkanlık yaptı.
II. Dünya Harbi başlamadan kısa bir süre önce Mısır’a yerleşti ve Kuzey Afrika ile Güney Amerika arasında düzenli hat taşımacılığı tesis etti. II. Dünya Harbi sonrasında Arjantin’e yerleşti ve Avrupa’dan gelen büyük göç kafilerinin Güney Amerika’ya yolculukları için okyanus aşırı yolcu gemileriyle seferler düzenledi. Cenova’da ‘Home Line’ adını verdiği bir çalışmasıyla okyanus aşırı dört yolcu gemisini sefere koydu ve Avrupa’dan Afrika, Avusturalya, ABD ve Kanada’ya göçmenleri taşıdı.
II. Dünya Harbi’nin sona ermesinden iki yıl sonra İsviçre Vevey’e yerleşti ve dünya genelindeki ticarî bağlantılarını buradan yönetti. 1953’te yeniden Yunanistan’a döndü ve ‘Scandinavian Near East Agency’ ile çalışmalarını geliştirirken, Yunanistan ile Kuzey Amerika arasında düzenli hat taşımacılığı başlattı ve İstanbul, İzmir, Mısır, Suriye, Filistin, Romanya, Bulgaristan ve daha sonra Buenos Aires ve Cape town ve Brezilya’da acentelikler zinciri tesis etti.
1953’te Adriyatik’teki adaları vuran 7.2 kuvvetindeki depremden zarar gören ailelere gerek Yunanistan’dan ve gerekse İskandinav ülkelerinden yardım sağladı. Ağustos 1953’te bağış miktarı 1 milyon Drahma’ya yükselmişti. Aynı zamanda Zakynthos Adası’na tam donanımlı bir seyyar hastane tesis etti.
Engeniko Köyü
Trakya’daki köye onuruna Engeniko adı verilmiştir. Trakya’da adı saygıyla anılır. Eugenios Eugenides beklenmedik bir şekilde İsviçre, Vevey’de 22 Nisan 1954 günü vefat etti.
Yardımseverliğiyle de hayranlık yaratmış olan Eugenios Eugenides’in vasiyeti doğrultusunda Yunan gençlerinin bilimsel ve teknolojik alanlarda teşvik edilmesi için adını taşıyan “Eugenides Vakfı” kuruldu. Vakıf Atina Ulusal Teknik Üniversitesi rektör başkanlığında üç kişilik komite tarafından yönetilmektedir. 1965’te Atina akademisi tarafından Altın Madalya ile ödüllendirilmiştir. 2010 Ağustos ayında Nea Orestiada yöresindeki 6’ncı ilkokula ve 6’ncı çocuk yuvasına Eugenides’in adı verilmiştir. “Evgenidio / Evgenidion Vakfı” Atina Palaio Faliro’da Andrea Syngrou Avenue 387’de faaliyetine devam etmektedir.
Kızkardeşi Marianthi Simou 1895 yılında Preveze'de doğumludur. Agapios Eugenides ile Chariklia Afentakis'in kızı ve Eugene Eugenides'in kız kardeşiydi. İstanbul’da Zappeion Kız Okulu'nda okudu.
Yunanca dışında İngilizce, Fransızca ve Almanca konuşuyordu. Reşit olduğunda, kardeşi Eugene Eugenides'in kişisel asistanı oldu ve hem İskandinav Ajansı'nın hem de aile şirketler grubundaki diğer nakliye şirketlerinin, özellikle de Yunanistan merkezli olanların işleriyle ilgilendi. Romanya Vapurlarının Yunanistan'daki temsilcisi ve daha sonra İskandinavya Ajansı'nın üst düzey yöneticilerinden biri olan Georgios Simos ile evlendi.
1953 yazında Simou, kardeşinin İyonya Adaları'ndaki deprem mağdurlarının karşılaştığı etkileri hafifletme çabalarına aktif olarak katıldı. Zakynthos adasındaki prefabrik hastanenin ve diğer bazı tıbbi tesislerin kurulumunda bizzat çalıştı.
Marianthi Simou, adını kardeşinin vizyonunun gerçekleşmesiyle ayrılmaz bir şekilde ilişkilendirdi. Onun sayesinde Eugenides Vakfı hayata geçti ve Vakıf, 62 yıl önce attığı güçlü temeller temelinde, büyük hayırsever Eugene Eugenides'in öngördüğü amaca hizmet ederek sorunsuz bir şekilde çalışmaya devam ediyor ve iyimser bir bakış açısıyla büyümeye devam ediyor.
Eugenides Vakfı, Atina ile Pire arasındaki Syngrou Caddesi’nde yer alıyor.
Gençler, çağdaş ve teknik bilgilerle donansın
Vakfın, yine bir Osmanlı devri Osmanlı reayası olan Yunanlı Bankası Andreas Syggros tarafından inşa ettirilerek vakfedilen Syngrou Avenue’da olması tercih edilmişti.
Andreas Syggros
Andreas Syggros (12 Ekim 1830 - 13 Şubat 1899), 1830 İstanbul doğumlu bir Yunan bankacıydı ve bir hayırseverdi. Sakız Adası olayları nedeniyle adayı terk eden Sakızlı bir ailenin çocuğu olarak İstanbul'da doğan Syggros, Stephanos Skouloudis ile birlikte Konstantinopolis Bankası'nın kurucuları arasında yer aldı. Syggros, zengin tüccar Mavrocordatos ailesinden Iphigenia Mavrokordatou ile evlendi hiç çocukları olmadı.
1871'de Syggros'un yeni bir banka kurmayı planladığı Atina'ya taşındılar. Dimitrios Rallis'in dul eşinden arazi satın alan Syggros, evini Kraliyet Sarayı'nın karşısındaki Alman Ernst Ziller'in planlarına göre inşa eden tanınmış Atinalı mimar Nikolaos Soutsos ile anlaştı. Dul eşi tarafından devlete bırakılan konak, bugün Yunanistan Dışişleri Bakanlığı'nın genel merkezi olarak kullanılıyor.
Kendisi, Konstantinopolis Yunan diasporasının diğer üyeleri ve Evangelis Valtatzis liderliğindeki Odessa Yunan diasporasının diğer üyeleriyle birlikte Genel Kredi Bankası'nı (Ethniki Pistotiki Trapeza) kurdu.
1873'te Lavreotika anlaşmazlığını takip eden borsa skandalından kâr elde etti; daha önce madenlerde altın rezervlerinin varlığına dair yanlış söylentileri sürdürerek veya yayarak Yunan Lavrion Maden Şirketi hisselerinin fiyatını artırmıştı.1882'de, Osmanlı Devleti’den yeni ilhak edilen Epiros ve Tesalya'nın ekonomisine yardımcı olmak için Volos'ta Ayrıcalıklı Epirus ve Tesalya Bankası'nı (Epyrothesaly) kurdu.
Syggros ayrıca, Kraliyet Sarayı'ndan Palaio Faliro'daki körfeze (bugün onun adını taşıyan Andrea Syggrou Bulvarı) giden bir cadde inşa etmek de dahil olmak üzere çok sayıda kamu hayırseverlik çalışmasına dahil oldu. 1899'da Atina'da öldü ve Atina'nın Birinci Mezarlığı'na gömüldü. Eugenides ailesi böylece Eugenides Vakfı için yine eski bir İstanbullu olan Andreas Syggros’un armağanı Synrou Avenue’yu tercih etmişti.
Eugenides Vakfı'nı Yunanistan'da teknik eğitimin desteklenmesinde bir temel haline getirmek için çok çalıştı ve hayatı boyunca duygusal olarak bu vakfa bağlı kaldı. Üstelik ortaklarını ortak amaca eşit derecede adanmış seçkin uzmanlar arasından seçebilecek içgörüye sahipti. Vakfın Syngrou Bulvarı'nda yer alacağı binanın tasarımını ve inşasını kendisi denetledi ve Mimar Andreas Kriezis liderliğindeki mükemmel bir teknik ekibi seçti.
Vakfın dahil olduğu ilk faaliyet, bursların verilmesi ve teknik eğitimde kullanılmak üzere ders kitaplarının yazımı ve yayınlanmasıydı. Marianthi Simou, gençlerin çağdaş eğitim görmesi için Vakfın burslarıyla eğitim gören gençlere sevgi ve ilgi gösterdi. Akademisyenlerle kişisel bilgi alışverişinde bulunduğundan, onların ilerlemeleri ve ihtiyaçları hakkında sürekli bilgi almaya çalıştı. Onun bir diğer büyük endişesi yarının teknik profesyonelleri için yüksek kaliteli ders kitaplarının varlığını sağlamaktı. Ayrıca çabalarının çoğunu Vakıf Kütüphanesi'nin oluşturulması ve düzgün bir şekilde düzenlenmesi üzerinde yoğunlaştırdı. Vakfın genel amacına uygun olarak bilim ve teknolojiye hizmet edecek eğitici, ihtisaslaşmış bir kütüphane kurmak amacıyla 1962 yılından itibaren bu proje üzerinde çalışmaya başlamıştı.
Vakıf, Marianthi Simou'nun yönetimi altında, teknik konuların öğrenciler tarafından daha kolay anlaşılması için örnek araçlar olarak kullanılacak teknolojik alet ve cihazların kalıcı bir sergisini düzenledi. Fizik deneyleri ve teknolojik öğelerin (1966-1998) koleksiyonunu içeren sergilerin hazırlanması ve derlenmesi, 1960 yılında Münih Alman Müzesi sergisini örnek alarak doğrudan onun denetimi altında başladı. Bazı danışmanlarının önerilerine dayanarak, Vakfın bina kompleksinde gerçek bir mücevher ve öğrenciler ve genel halk için cazip bir ilgi noktası haline gelecek planlarına bir planetaryumun eklenmesine karar verdi. Eugenides Vakfı Planetaryumu bugün Yunanistan için bilim ve teknolojiyle öncü bir iletişim alanı oluşturmaya devam ettiğinden, bu girişimin tarihsel olarak doğru olduğu kanıtlanmıştır.
Yunan Deniz Ticaret Okulu zabit namzetlerinin deniz eğitimi için Kabasorta bir okul gemisi inşa ettirdi.
Vakfın bir diğer girişimi ise, uzun yıllar Deniz Ticaret Okulları'na eğitim gemisi olarak hizmet veren Eugene Eugenides adlı üç direkli guleti Yunan Devleti adına hibe etmek suretiyle yaptığı katkıydı.
Eugene Eugenides okul gemisinin baş tarafı.
Bu, yarının ticari denizcilik zabitlerinin pratik eğitim ihtiyaçlarını karşılayan, ülkenin denizcilik eğitimine büyük bir katkıydı; aynı zamanda Vakfın teorik çalışma alanlarına uygun ders kitaplarının ve kılavuzların yazılması ve yayınlanması yoluyla gerçekleşen diğer katkılarını da tamamladı.
Marianthi Simou'nun her zaman dikkat çekmemesine ve hiçbir zaman kişisel şöhret ya da sosyal tanınma arayışına girmemesine rağmen, çalışmaları Yunan Devleti ve çeşitli bilimsel kurumlar ve akademik kurumlar tarafından tanındı. Kendisi; Atina Akademisi Altın Madalyası, Atina Şehri Madalyası ve Diploması, Yunanistan Belediyeler ve Topluluklar Birliği Ödülü, İyilik Nişanı Büyük Komutanı, Büyük Komutan. Onur Nişanı ve 'A' Sınıfı Donanma Madalyası. İle ödüllendirildi. Marianthi Simou, 17 Nisan 1981'de vefat etti ve geride çok şükür ki değerli halefler bulan önemli bir eser mirası bıraktı. Kendisi, görevi olarak gördüğü şeye sadık kalan ve rahmetli ağabeyinin öngördüğü gibi hayatını Eugenides Vakfı'nın kutsal davasına adayan eşsiz bir örnekti.
Eugene Evgenides’in “Eugenides Vakfı”na ait yazdıklarının yer aldığı belge. Kaynak: Evgenidion Foundation.
Ağabeyi Eugene Eugenides yaşam felsefesini şöyle anlatmıştır; “Benim için şans, zaferin mührüdür- ve sadece zafer beni ilgilendirir. Sevincim mücadelede ve vatanım için ayırdığım zaferin meyvesinde yatıyor.”