Uzun zamandır denizcilik firmalarının karbon emisyonlarına bakış açıları diğer çevre düzenlemeleri gibi algılandı. Bu yüzden çoğu firma bekle gör politikasıyla hareket etti. Mevcut CII (attained CII) ve CII derecelendirme (CII Rate) konusu tam kavranamadığı için ağırdan alındı.

Firmalar, gelen fırtınanın önemini kavramaya başladıkça konunun önemi daha fazla anlaşılmaya başlandı. Ancak hala EEXI Technical File onayı sonrası alınacak IEE sertifikasıyla CII derecelendirme ve SEEMP Part III arasındaki ilişki tam olarak algılanmadığı görülüyor.

Yeniden hatırlatmak gerekirse EEXI Technical File’ın onaylanması şirketin ticari faaliyetini sürdürmesiyle ilgilidir. Onay aldıktan sonra gemi ticari faaliyetlerini sürdürmeye devam eder. Burada kritik öğe, eğer gemide %50 ve üzerinde güç düşümü var ise geminin ticari faaliyetinde aksamalar yaşayacak olmasıdır. Bir diğer önemli nokta ise yüksek güç düşümü olan gemilerin aslında CII derecelendirmelerinin de “C” sınıfının altında kalma riskinin çok yüksek olmasıdır.

Enerji verimlilik sınıfını yakından takip eden AB ülkeleri henüz Türkiye gibi ülkeler farkına varmadan ellerindeki düşük verimli gemileri çok önceden elden çıkarmaya başladılar. Artık, satın alım öncesi (pre-purchase) geminin CII derecelendirme durumuna dair sorgulamaların arttığı görülüyor. Bu olumlu gelişme. Ancak, yumurta kapıya dayandığı ve herkesin uyanmaya başladığında biraz geç kalındığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Yıllar önce bu konuda yeterli farkında olmuş olsaydı, Türk firmalarının ellerindeki gemileri yüksek fiyattan satma imkanları var iken, üzülerek görüyorum ki “C” sınıf altındaki gemilerin fiyatları sektörde düşmeye başlamış, yüksek verimlilik sahibi gemiler ve yeni inşaa gemilerin fiyatları ise hızla yükselmeye başlamıştır.

Bilindiği gibi üç yıl üst üste “D” derecesi alan ya da mevcut yıl içerisinde “E” derecesi alan gemilerin SEEMP Part III üzerinden bir Eylem Planı hazırlaması gerekiyor. Eylem planı zaman kısıtlarını barındıracak ve belirlenen süre içeresinde hangi somut önlemlerin alınacağı şeffaf ve ölçülebilir bir “zaman takvimi” içerecek şekilde klas onayına sunulması gerekiyor.

Burada şu soru karşımıza çıkıyor:

Acaba bir şirkete ait gemiler içerisinde her “D” ve “E” derecesi alan gemi için yapılacak verim artırıcı yatırımlar geminin gelecekteki kısıtlamaları uzun süre sağlayacak nitelikte midir? Yapılan yatırımlar sonrasında bile “C” seviyesini sağlayamama durumu olur mu?  Yatırım mı yapılmalı yoksa gemi elden mi çıkarılmalı?

Soruların cevabını bir örnek üzerinden açıklamaya çalışalım. Şekil-1a da Handysize bir gemiye ait 2022 Verifation Letter verilerine göre CII derecesi hesaplanmış bir gemi görülüyor. Şekil-1b de ise aynı geminin “C” seviyesini yakalamak için yıllık yakıt tüketim azaltma ihtiyacı görülüyor. Mevcut geminin yıllık 50.000 Nm üzerinde seyir yaptığı görülmüştür. Birinci örnekteki gemi 2010 yapımı olmasına rağmen şirketin aynı performansı sağlaması durumunda 2030 yılına kadar sıkıntısız bir şekilde ticari faaliyetini sürdüreceği anlaşılıyor. Görüldüğü gibi geminin yaşı geminin verimliliği konusunda tam bir fikir vermemektedir. Gemi büyüklüğüne göre uygun ve verimli ana makine seçimi burada önemli bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şekil-1a. 2022 Verification Letter verilerine göre 2030 yılına kadarki CII derecelendirme değerleri.

Şekil-1b. Hesaplanan (attained) CII değerine göre geminin yakıt tüketim makası.

Karbon borsası devreye girdiğinde bu geminin 2028 yılına kadar karbon müsaadesi satacağı ve buradan da kar elde edeceği görülmektedir.

İkinci örneğimizde ise Supramax bir dökme yük gemisine ait 2022 Verification Letter değerlerine göre hesaplanmış CII derecelendirme değerlerine bakalım. Şekil-2a Mevcut CII değeri aynı kalmak koşuluyla 2030 yılına kadarki CII derecelendirme değerlerini, Şekil-2b ise aynı geminin “C” seviyesine göre yıllık yakıt tüketimi azaltma ihtiyacı görülüyor.

Şekil-2a. 2022 Verification Letter verilerine göre 2030 yılına kadarki CII derecelendirme değerleri

Şekil-2b. Hesaplanan (attained) CII değerine göre geminin yakıt tüketim makası

Şekil-2a incelendiğinde gemi 50.000 Nm üzerinde yıllık seyir yapmasına rağmen bırakın “C” seviyesini “E” seviyesinden bile oldukça uzakta olduğu görülüyor. Bu geminin mevcut tüketim değerine göre yıllık yakıt tüketim azaltma gerekliliğinin %50’ nin üzerinde olduğu anlaşılıyor. Geminin verim artırıcı önlemlerle “C” seviyesini yakalaması oldukça zor görünmektedir. Öncelikle, doğru karar vermek için yüksek yakıt tüketim sebepleri çok iyi analiz edilmelidir. Ana sebepler şu şekilde sıralanabilir:

• Geminin çok uzun süre demirde kalması.
• Ana makine arızası ve ayar değerlerinin fabrika değerlerinden uzaklaşması
• Geminin yüzey kirliliği
• Ana makinenin gemi kapasitesine göre çok büyük seçilmesi

Gemiyle ilgili nihai karar verilmeden önce CII derecelendirme hesabı yapıldıktan sonra yüksek yakıt tüketimine neden olan faktörlerin çok iyi analiz edilmesi gerekir. Bazen verimsiz gibi görünen gemilerin özel durumları nedeniyle kötü CII derecesi almaları da muhtemeldir. Tüm muhtemel sebepler iyice analiz edildikten sonra geminin elden çıkarılması konusu ciddi olarak düşünülmelidir.